- Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Βουλοκαλύβα»
Ἡ θέση «Βουλοκαλύβα» βρίσκεται στὴν περιοχὴ τοῦ Πλατάνου, 500 μέτρα βόρεια τῆς Ἑλληνιστικῆς Ἅλου. Ἀπὸ τὴν ἔρευνα ποὺ διενεργήθηκε προέκυψε ὅτι ἡ θέση πρωτοκατοικήθηκε μεταξὺ τῆς Τελικῆς Νεολιθικῆς Ἐποχῆς καὶ τῆς Πρώιμης Ἐποχῆς τοῦ Χαλκοῦ καὶ συνέχισε νὰ κατοικεῖται σ’ ὅλες τὶς περιόδους τῆς Χαλκοκρατίας, στὴν Ἐποχὴ τοῦ Σιδήρου μέχρι καὶ τὴ Βυζαντινὴ Ἐποχὴ.
Ἀσφαλὴς ἀπόδειξη κατοίκησης τῆς «Βουλοκαλύβας» κατὰ τὴν «Ἐποχὴ τοῦ Σιδήρου» εἶναι οἱ πολλοὶ τύμβοι τῆς ἐποχῆς αὐτῆς ποὺ ἔχουν ἐντοπιστεῖ καὶ ἐρευνηθεῖ. Τὰ ἀρχαιότερα ἀπὸ τὰ ὄστρακα ποὺ συλλέχτηκαν, καὶ ποὺ ὑποδεικνύουν τὴν ἀρχὴ τῆς κατοίκησης τῆς θέσης, χρονολογοῦνται μὲ βεβαιότητα στὴν Ὕστερη Νεολιθικὴ Ἐποχὴ.
Ἡ κατοίκηση τῆς Βουλοκαλύβας ἦταν ἀρκετὰ μακροχρόνια. Ἡ ἐξέταση τῶν κεραμικῶν της ἔδειξε ὅτι ἡ παραγωγή τους ἦταν ἐγχώρια. Δὲν βρέθηκαν κεραμικὰ προερχόμενα ἀπὸ ἄλλες περιοχές. Για τὸ λόγο αὐτὸ τὰ εὑρήματα τῆς «Βουλοκαλύβας» ἀποτελοῦν ἕνα πολύτιμο γιὰ τὴν ἔρευνα δεῖγμα, ἀφοῦ εἶναι καθαρὸ δεῖγμα ἐγχώριας παραγωγῆς, ἀπαλλαγμένο ἀπὸ συγχύσεις ποὺ μπορεῖ νὰ φέρουν συνυπάρχοντα εἰσαγόμενα εἴδη. Τὰ κεραμικὰ τῆς Βουλοκαλύβας εἶναι ἕνα δεῖγμα κατάλληλο γιὰ μελέτη τῆς ἐγχώριας τεχνικῆς καὶ νοοτροπίας. Ἐπειδὴ δὲ λίγες θέσεις τῆς Πρώιμης Χαλκοκρατίας ἔχουν ἐρευνηθεῖ, οἱ πληροφορίες τῶν εὑρημάτων τῆς Βουλοκαλύβας μας εἶναι πολύτιμες.
Τὰ κεραμικὰ τῆς Βουλοκαλύβας τῆς «Πρώιμης Ἐποχῆς τοῦ Χαλκοῦ» (3.300/4.200 – 2.300/2.200 π. Χ.) ἦταν ὅλα χειροποίητα. Δὲν βρέθηκαν τροχοποίητα κεραμικά. Οι «Βουλοκαλυβιῶτες» κατασκευαστὲς κεραμικῶν δὲν χρησιμοποιοῦσαν τροχό.
Τὸ γεγονὸς αὐτὸ πρέπει νὰ συσχετιθεῖ μὲ τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ τὰ κεραμικὰ τῆς γειτονικῆς «Μαγούλας Ἀμπέλια Ἁλμυροῦ» ἦταν ὅλα χειροποίητα, ἄν καὶ ἐκεῖνα χρονολογήθηκαν σὲ πολὺ παλαιότερη ἐποχή, τὴν Ἀρχαιότερη Νεολιθική.
Μεταξὺ ὅμως τῆς «Ἀρχαιότερης Νεολιθικῆς» (6.700/6.500 – 5.800/5.600 π. Χ.) τῆς «Μαγούλας Ἀμπέλια Ἁλμυροῦ» καὶ τῆς Πρώιμης Ἐποχῆς Χαλκοῦ (3.300/4.200 – 2.300/2.200 π. Χ.) τῆς «Βουλοκαλύβας», μεσολαβεῖ ἕνα τεράστιο χρονικὸ διάστημα 3.000 περίπου χρόνων. Ἄν οἱ χρονολογήσεις τῶν εὑρημάτων τῶν δύο θέσεων εἶναι ἀκριβεῖς πῶς μπορεῖ νὰ ἐξηγηθεῖ τὸ γεγονὸς τῆς μὴ χρησιμοποίησης τοῦ τροχοῦ στὴν ἀγγειοπλαστικὴ ἔπειτα ἀπὸ τόσα πολλὰ χρόνια;
Νὰ μὴν εἶχε γίνει γνωστὸς ὁ τροχὸς γιὰ τόσο μεγάλο χρονικὸ διάστημα στὴ Βουλοκαλὐβα; εἶναι ἀπίθανο. Μήπως οἱ ἀνάγκες τῶν «Βουλοκαλυβιωτῶν» ἦταν πολὺ λίγες, ἐξαιτίας τοῦ μικροῦ πληθυσμοῦ τους, ὥστε νὰ καλύπτονται μόνο μὲ τὴν χειροποίητη παραγωγή; Μήπως ἡ «Βουλοκαλύβα» ἦταν μία κοινωνία ἀπομονωμένη ἀπὸ τὶς ἄλλες κοινωνίες; Εἶναι ἐρωτήματα τὰ ὁποῖα, κατὰ τὴν ἄποψὴ μας, ἄν καὶ ἐπιδέχονται μᾶλλον καταφατικὴ ἀπάντηση, πρὸς τὸ παρόν τοὐλάχιστον πρέπει νὰ παραμείνουν ἐρωτήματα.