ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΣΤΟΥΣ ΤΥΜΒΟΥΣ ΤΗΣ ΑΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΙΛΑΡΧΑΙΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΜΥΡΟΤ
Πολλές αρχαιολογικές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί και πραγματοποιούνται ακόμη στη θέση της αρχαίας
και της ελληνιστικής Άλου καί πολλές σχετικές εργασίες έχουν δημοσιευθεί από την Φιλάρχαιο Εταιρεία Αλμυρού
στα 24 εκδοθέντα μέχρι τώρα τεύχη του Δελτίου της και στους εννέα τόμους τῶν Πρακτικών των πέντε οργαωθέντων
μέχρι σήμερα Συνεδρίων Αλμυριώτικων Σπουδών.
Ωστόσο η παλαιότερη ἔρευνα στον χώρο της Άλου είχε πραγματοποιηθεί από την Φιλάρχαιο Εταιρεία Αλμυρού
πριν 129 χρόνια. Τα αποτελέσματα της έρευνας εκείνης υποβλήθηκαν στο τότε «Σεβαστόν επί των Εκκλησιαστικών
και της Εθνικής Παιδείας Υπουργείον» του Βασιλείου της Ελλάδος με ειδική έκθεση την οποία υπέγραψε ο τότε
πρόεδρος τῆς Φιλαρχαίου Εταιρείας Ευάγγελος Βαρβαρέζος.
Το κείμενο της έκθεσης εκείνης, ανέκδοτο μέχρι σήμερα, βρίσκεται στο αρχαίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας
Αλμυρού. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται πολύ ενδιαφέρουσες, ἀγωωστες μέχρι σήμερα, πληροφορίες.
Παρουσιάζουμε το κείμενο της έκθεσης αυτής:
ΦΙΛΑΡΧΑΙΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
«Η ΟΘΡΥΣ» Ἐν Ἁλμυρῷ τῇ 17 Μαΐου 1892
ΕΝ ΑΛΜΥΡΩ
Προς τό Σον ἐπί τῶν Ἐκκλησιαστικών καί Ἐθνικῆς Παιδείας Ὑπουργεῖον
(Τμῆμα Ἀρχαιολογικόν)
εἰς Αθήνας
Ἀριθμ. πρωτ. 149
Ἔκθεσις δοκιμαστικῶν ἀνασκαφῶν ἐπὶ τοῦ γηλόφου (ἀρχαίου τύμβου) ἐν Ἅλῳ.
Λαμβάνω τήν τιμήν νά ἀναφέρω ὑμῖν ὅτι τήν 12ην ἱσταμένου ἐκδραμόντα τά μέλη τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου, τῆς ἧς
προΐσταμαι, ἐν Ἁλμυρῷ Φιλαρχαίου Ἑταιρείας «Ὄθρυς», εἰς τά ἐρείπια τῆς ἀρχαίας φθιωτικῆς πόλεως Ἅλου, πρός Β. αὐτῆς,
ἐν τῷ πρό αὐτῆς πεδίῳ Ἀθαμαντίῳ, ἐντεῦθεν τοῦ Ἀμφρύσσου, εὗρον ἑπτά γηλόφους χειροποιήτους, ὧν οἱ πλεῖστοι
κατά διαφόρους καιροὺς εἶχον συληθῇ ὑπὸ τῶν χωρικῶν.
Ἐπί δέ τοῦ πρώτου πρός Δ. κειμένου καί ὑπερτεροῦντος τούς λοιπούς τῷ μεγέθει, εὗρον ἴχνη προγενεστέρας
ἀνασκαφῆς. Ἐπειδή, ὡς γνωστόν, οἱ γήλοφοι οὗτοι ἀνά τό θεσσαλικόν πεδίον εἶναι τύμβοι συνήθως ἀρχαιότατοι, ὡς ἐκ
τῶν ἐσχάτως γενομένων ἀνασκαφῶν τοῦ Πιλάφ – τεπὲ ἀπεδείχθη, καί ἐπειδή οἱ χωρικοί ἀνέσκαψαν τούς πλείστους, δύο δὲ
τούς βορειοτάτους ἄρδην ἀνέτρεψαν ἀφαιρέσαντες καί τούς λίθους τῶν θόλων αὐτῶν πρός ἀνέγερσιν ἰδιωτικῶν οἰκιῶν,
ἐκρίναμεν καλόν νά κάμωμεν δοκιμαστικάς ἀνασκαφάς ἐπί τοῦ ὑψηλοτέρου γηλόφου, διαρκεσάσας ἀπό τῆς 12 – 15 Μαΐου ἐ. ἔ.
Ἐφ’ ὅσον προεχωροῦμεν ἀνευρίσκομεν συσσωρευμένους ποταμίους λίθους μετά χώματος συσσωρευμένου πρός
ἀνύψωσιν τῆς σωροῦ.
Εἰς βάθος δύο μέτρων πρός Α. ἀνεύρομεν ἴχνη ὀστέων καί ὀδόντας ζώου θυσιασθέντος ἐπί τοῦ τύμβου.
Εἰς βάθος τριῶν μέτρων ἀνεύρομεν ἴχνη πυρᾶς καί τέφρας. Εἰς βάθος 4 – 4,5 μέτρων εὕρομεν ἐν στρώματι
ποταμίων ξηρολίθων ἐμπεφυρμένων μετ’ αὐτῶν τέφραν νεκρῶν καί πληθύν συντριμμάτων ἀγγείων ἐζωγραφημένων διαφόρων
εἰδῶν, μεγεθῶν καὶ ποιοτήτων τοῦ 5 – 4 αἰῶνος π. Χ., εἰς δέ τήν βάσιν τά ἴχνη μεγάλης πυρᾶς καί ἄνθρακας. Εἰς κατώτερον
βάθος εὕρομεν χῶμα στερεόν καί ἔδαφος παρθένον.
Σύστημα ἐκσκαφῆς ἠκολουθήσαμεν τομὴν ἐπιμήκη μεγαλειτέραν τῆς ἀκτῖνος τοῦ κέντρου κατά μῆκος πρός Α.
Συμπεραίνομεν δέ ὅτι ὁ γήλοφος οὗτος εἶναι πολυάνδριον μαχητῶν Ἁλέων πεσόντων, ἐπί δέ τῆς πυρᾶς
ριφθέντων διαφόρων ἀγγείων ὑπό τῶν οἰκείων αὐτοῖς, δακρυχοῶν καί τεφροδόχων πηλίνων καλπῶν, καί μετά ταῦτα
ἐπιχωσθέντων διά τῶν λίθων καὶ ἐπιχωματώσεων μέχρις ὕψους 5 περίπου μέτρων ἀπό τῆς ἐπιφανείας τῆς γῆς.
Ἐκός τῶν διαφόρων συντριμμάτων τῶν ἀγγείων, ἅ παρελάβομεν, εὕρομεν ἴχνη χαλκοῦ ὠξυδωμένου καὶ δύο
λόγχας στρατιωτιάς σιδηρᾶς, ὧν ἡ μία τεθλασμένη εἰς 3-4 τεμάχια καὶ ὠξυδωμένη ἀποτελεῖ τό ἀρχικόν σχῆμα
αὐτῆς, ἡ δὲέτέρα τό ἥμισυ.
Ταῦτα φέρων εἰς γνῶσιν ὑμῶν διατελῶ
Εὐπειθέστατος
Ὁ Πρόεδρος τῆς Φιλαρχαίου Ἑταιρείας «Ὄθρυς»
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΑΡΒΑΡΕΖΟΖ