Ο Πύργος Του Αλμυρού

Ο Πύργος του Αλμυρού υπήρξε σημείο αναφοράς για τους Αλμυριώτες, ηλικίας άνω των 40 ετών, έως το 1979. Πελώριος για τα δεδομένα της εποχής του, τριώροφος , βρισκόταν στη νοτιοδυτική πλευρά του Αλμυρού, στην σημερινή οδό Μετσόβου αριθμός 12, στην ενορία Ευαγγελιστρίας, όπου σήμερα ευρίσκεται η οικία του Αναστασίου Γκάργκα.. Οι μεγαλύτεροι της γειτονιάς θυμούνται με νοσταλγία τον μεγάλο όμορφο κήπο του, γεμάτο με μουριές, βερυκοκιές και κορομηλιές. Τα παιδιά πηδούσαν κρυφά την μεγάλη μάνδρα για να γευτούν τα βερύκοκα, τα σύκα και τα κορόμηλα, λαχταριστά φρούτα για εκείνη την εποχή που δεν υπήρχαν σε αφθονία όπως σήμερα. Η γνωστή Ευξεινουπολίτισσα λογοτέχνις Αύρα Παπαδοπούλου εμπνεύσθηκε απ’ αυτόν ένα όμορφο διήγημά της.

Πύργος Αλμυρού

Ο Πύργος

(φωτογραφία από την οικογενειακή συλλογή του Αναστασίου Γκάργκα)

Δυστυχώς πολλά ιστορικά στοιχεία δεν υπάρχουν.

Ο πύργος ανήκε στον Μεχμέτ Αφέντη ή Μεμέτ Εφέντη και κτίσθηκε επί Τουρκοκρατίας.. Το 1886, πέντε χρόνια μετά την απελευθέρωση του Αλμυρού από τους Τούρκους, ο Νικόλαος Γιαννόπουλος σχεδίασε άποψη του Αλμυρού της εποχής εκείνης από την μεσημβρινή (νότια) πλευρά. Χάρις σ’ αυτόν μπορούμε να έχουμε μια απεικόνιση της πόλης αμέσως μετά την τουρκοκρατία, η οποία διαφορετικά θα μας ήταν άγνωστη. Στο σχέδιο αυτό, που βρίσκεται στα αρχεία της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού «ΟΘΡΥΣ», εικονίζεται μεταξύ άλλων οικοδομημάτων και ο Πύργος.

Ήταν κτισμένος με πέτρες ως επί το πλείστον ‘’κροκάλες’’ δηλαδή στρογγυλές, από τον Ξηριά. Τα γωνάρια του όμως ήταν πελεκητά με πάχος 50 εκατοστών. Οι τοίχοι είχαν πάχος ενάμιση μέτρο.

Εξωτερικώς διακρίνονταν οριζόντιες γραμμές οι οποίες ήταν τα ξύλινα σινάζια του και γύρω γύρω υπήρχαν μικρά, στενά κάθετα ανοίγματα, τέσσερα στον δεύτερο όροφο και τέσσερα στον τρίτο, που χρησιμοποιούνταν ως πολεμίστρες αλλά και για το φωτισμό του εσωτερικού τού πύργου, αφού δεν υπήρχαν κανονικά παράθυρα. Στη δυτική πλευρά του πύργου υπήρχε η μία και μοναδική του πολύ βαριά πόρτα, ξύλινη εσωτερικά και σιδερένια εξωτερικά με οριζόντια σιδερένια φύλλα.. Η πόρτα είχε διαστάσεις 1 μέτρο πλάτος και 2 μέτρα ύψος. Έλεγαν πως ζύγιζε 1000 οκάδες και είχε κλειδαριά με πολύ μεγάλο χειροποίητο σιδερένιο κλειδί. Το κλειδί αυτό βρίσκεται ακόμη στην κατοχή του Αναστασίου Γκάργκα.

Εσωτερικώς για μεγαλύτερη ασφάλεια η πόρτα είχε αμπάρα, που ασφάλιζε την μονόφυλλη πόρτα και καθιστούσε αδύνατο το βίαιο άνοιγμα απ’ έξω. Μπροστά στην είσοδο ήταν μια μικρή βεραντούλα στην οποία οδηγούσαν πέντε σκαλάκια.

Δίπλα στον Πύργο υπήρχαν και άλλα οικήματα: διώροφες πολυτελείς κατασκευές, όπου έμεναν οι αφεντάδες του πύργου, τούρκοι τιτλούχοι, τα μικρά παράσπιτα όπου έμεναν οι κολλήγοι, αλλά και αποθήκες για τα αγαθά, στάβλοι για τα ζώα, αχυρώνες , υπόστεγα και τρία πηγάδια για την ύδρευση. Το όλο συγκρότημα περιβάλλονταν από υψηλό πέτρινο μαντρότοιχο.

Στον τεράστιο κήπο του καλλιεργούσαν μουριές, περί τα 100 δέντρα, και εξέτρεφαν για πολλά χρόνια μεταξοσκώληκες έως το 1930. Πριν το σεισμό, έως το 1980, υπήρχαν ακόμη μέσα στον κήπο 15 μουριές, με τα φύλλα των οποίων οι ιδιοκτήτες ετάιζαν – αποκλειστικά με αυτά – τις κατσίκες τους, 2 βερυκοκιές, 2 αμυγδαλιές και 1 μεγάλη συκιά.

Το 1912 ήλθε στον Αλμυρό ο Αθανάσιος Κωνσταντίνου Γκάργκας, παππούς του Αναστασίου Γκάργκα, από την Κωνσταντινούπολη με την οικογένειά του και αγόρασαν τον Πύργο.

Σήμερα, στον χώρο αυτό, μετά την κατεδάφιση του Πύργου, δεν υπάρχει τίποτε που να μαρτυρά την ύπαρξή του, ούτε μία πέτρα του, αφού πολλοί Αλμυριώτες τις έπαιρναν και έκτιζαν με αυτές τα σπίτια τους, κάτι ανάλογο με αυτό που έπραξαν και με τις πέτρες του Στρατώνα.

Ο Αναστάσιος Γκάργκας, γιός του Κωνσταντίνου, του οποίου η οικογένεια ήταν κληρονόμος του Πύργου, έχει στα χέρια του μια συμβολαιογραφική πράξη του 1913, σύμφωνα με την οποία γίνεται δωρεά εν ζωή ενός οικοπέδου και μιας οικίας που βρισκόταν στο σημείο όπου ήταν ο Πύργος του Αλμυρού από τον Αθανάσιο Κων/νου Γκάργκα στον γιό του Κωνσταντίνο Αθαν. Γκάργκα.

Στη συνέχεια παραθέτω το πλήρες κείμενο του συμβολαίου:

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

Δωρεά εν ζωή δραχμών χιλίων

Εν Αλμυρώ της Θεσσαλίας και εν τω κατά την κεντρικήν πλατείαν κειμένω μαγαζίω της ιδιοκτησίας του Νικολάου Περιστερά ένθα έχω το συμβολαιογραφικόν μου γραφείον, σήμερον τη Εικοστήν (αριθμός 20) του μηνός Απριλίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού δεκάτου τρίτου (1913) έτους, ημέραν Σάββατον ενώπιον εμού του Συμβολαιογράφου Αλμυρού Βασιλείου Π. Περδίκη εδρεύοντος και κατοικούντος ενταύθα παρουσία και των μαρτύρων Παναγιώτου Ν. Κορωναίου κτηματίου και Αθανασίου Σύρου γεωργού, κατοίκων αμφοτέρων Αλμυρού της Θεσσαλίας γνωστών μοι Ελλήνων ενηλίκων και μη εξαιρετέων, ενεφανίσθησαν οι επίσης γνωστοί εμοί τε και τοις μάρτυσι και μη εξαιρετέοι αφενός μεν ο Αθανάσιος Κ. Γκάργκας κτηματίας, αφετέρου δε ο υιός του Κωνσταντίνος Αθ. Γκάργκας υποδηματοποιός, κάτοικοι αμφότεροι Αλμυρού της Θεσσαλίας και ηξιώσαντο την σύνταξιν της παρούσης συνομολογήσαντες τα επόμενα: ο μεν πρώτος των συμβαλλομένων Αθανάσιος Κ. Γκάργκας ωμολόγησεν ότι τυχών διαφόρων και όλως εξαιρετικών μέχρι σήμερον περιποιήσεων και περιθάλψεων παρά του δευτέρου συμβαλλομένου υιού του Κωνσταντίνου Αθ. Γκάργκα και επιθυμών ν’ ανταμείψη και ικανοποιήσει τον υιόν του τούτον διά τας περιποιήσεις και περιθάλψεις ταύτας δωρείται προς αυτόν (τον Κωνσταντίνον Αθ. Γκάργκαν) ανταποδοτικώς και αμετακλήτως σήμερον και από σήμερον διά δωρεάς εν ζωή τα εξής ακίνητα κτήματα του, ήτοι i) το προς δυσμάς ήμισυ μιας οικίας ανωγείου μετά του αναλογούντος προς το ήμισυ της οικίας ταύτης προς δυσμάς βορράν και νότον, οικοπέδου και του αναλογούντος περιτοιχίσματος κειμένης εντός της πόλεως Αλμυρού του ομωνύμου Δήμου και συνορευομένης της ημισείας ταύτης οικίας μετά του αναλογούντος, ως ωρίσθη, οικοπέδου και τοίχου προς ανατολάς με το έτερον ήμισυ προικοδοτηθέν σήμερον παρ’ αυτού προς τον Αγγελήν Παπουτσήν, προς βορράν με Αργυρίου Κ. Τέντα προς νότον με δρόμον και με ιδιοκτησίαν ιδίου Αθανασίου Κ. Γκάργκα και προς δυσμάς με Αντ. Π. Μπούλια περιελθούσης της άνω οικίας τω δωρητή τούτω εξ αγοράς παρά του Ευσταθίου Μωραϊτου και Ιωάννου Ζορμπά δυνάμει της υπ’ αριθμόν 3982 της δεκάτης έκτης Ιουλίου του χίλια εννεακόσια ένα έτους πωλητηρίου συμβολαίου του συμβολαιογραφούντος τότε ειρηνοδίκου Αλμυρού Εμμ. Αυλωνίτου και ii) ένα αγρόν του εκτάσεως ενός και ημίσεως στρεμμάτων κείμενον εντός της πόλεως Αλμυρού του ομωνύμου δήμου και συνορευόμενον γύρωθεν προς Νότον με προικώον Αγγελή Παπουτσή προς βορράν με δρόμον Ευξεινουπόλεως προς ανατολάς με Γεωργίου Δεσποτοπούλου και προς δυσμάς με προικώον Αγγελή Παπουτσή και με Αριστείδου Αργυροπούλου περιελθόντος τω δωρητή τούτω εξ αγοράς παρά του Βασιλείου Κυριάκου δυνάμει του υπ’ αριθμόν 1378 της εικοστής πέμπτης Αυγούστου του χίλια εννιακόσια τρία έτους αγοραπωλησίας συμβολαίου του πρώην συμβολαιογράφου Αλμυρού Χρυσοπ. Σαλίδου, ο δε δεύτερος των συμβαλλομένων δωροδόχος Κωνσταντίνος Αθ. Γκάργκας ωμολόγησεν ότι ευχαρίστως αποδέχεται την προκειμένην εν ζωή δωρεάν ευχαριστών επί ταύτη τον προειρημένον δωρητήν πατέρα του Αθανάσιον

Κ. Γκάργκαν συνομολογήσας άπασι τοις ανωτέρω ειρηθείσι. Η δε αξία τών ως άνω εν ζωή δωρουμένων ακινήτων κτημάτων υπελογίσθη νομίμως διά την επιβολήν του χαρτοσήμου του παρόντος κατά την δήλωσην των συμβαλλομένων εις δραχμάς χιλίας (1000). Γίνεται μνεία ότι ο αναλογούν φόρος επί της προκειμένης εν ζωή δωρεάς κατεβλήθη σήμερον εις το Δημόσιον Ταμείον Αλμυρού δυνάμει του επισυναπτομένου ώδε υπ’ αριθμόν οκτακόσια εβδομήντα ένα (871) σημερινής χρονολογίας γραμματίου παραλαβής του ταμείου Αλμυρού. Ταύτα συνομολογησάντων των συμβαλλομένων προς ούς υπέμνησα τον περί μεταγραφής νόμον και τας συνεπείας της παραλείψεώς του συνετάγη προς βεβαίωσιν η παρούσα ήτις αναγνωσθείσα ευκρινώς και μεγαλοφώνως εις επήκοον πάντων και προσηκόντως βεβαιωθείσα υπεγράφη παρ’ όλων και εμού ως έπεται.

Οι μάρτυρες Οι συμβαλλόμενοι

Π. Ν. Κορωναίος Αθαν. Κ. Γκάργκας

Αθ. Σύρος Κων. Αθ. Γκάργκας

Ο Συμβολαιογράφος Αλμυρού

(Τ.Σ.) Β. Π. Περδίκης

Σημείωση: Λεπτομερέστερο το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο 11Ο ΔΕΛΤΙΟ, του έτους 2007, της ΦΙΛΑΡΧΑΙΟΥ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΟΘΡΥΣ».