Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας ιδρύθηκε στον Αλμυρό ένα σωματείο με βασικό στόχο την διάσωση των αρχαιοτήτων, όσων είχαν απομείνει μετά την μακραίωνη σκλαβιά. Αλλά και όσων κινδύνευαν από την άγνοια και αδιαφορία των ντόπιων. Ήταν η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού ΟΘΡΥΣ η οποία μέχρι σήμερα εξακολουθεί να δραστηριοποιείται να προσφέρει στην περιοχή της Μαγνησίας πάνω σε θέματα πολιτισμού, κυρίως αρχαιολογίας , ιστορίας, λαογραφίας.
Από τα πρώτα χρόνια της ιδρύσεώς της πρωτίστως ενδιαφέρθηκε για την ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Βιβλιοθήκης, αφού αυτή ήταν ένα από τα μέσα επίτευξης των σκοπών της. Σύμφωνα δε με το Καταστατικό της σκοποί της ήταν –μεταξύ άλλων- η μελέτη και καταγραφή της ιστορίας της περιοχής και η καλλιέργεια και διάδοση των πολιτιστικών αξιών στους κατοίκους της περιοχής. Οι ίδιοι σκοποί εξακολουθούν να παραμένουν και στο τωρινό Καταστατικό της Εταιρείας.
Έτσι φρόντισε και συγκέντρωσε αξιόλογα παλαιά χειρόγραφα, επιστημονικά βιβλία, εκκλησιαστικά, ιστορικά, φιλολογικά, νομικά, ιατρικά, λογοτεχνικά αλλά και εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, εφημερίδες κλπ. Την εποχή εκείνη τα βιβλία ήταν πολύτιμα, ακριβά και λίγοι είχαν τη δυνατότητα να τα αγοράσουν. Η Φιλάρχαιος προσπάθησε να κάνει προσιτή τη γνώση σε όσους είχαν τη διάθεση για μελέτη αλλά όχι την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσουν δική τους βιβλιοθήκη.
Πολλά από τα βιβλία αυτά προήλθαν από συγκινητικές δωρεές κατοίκων όχι μόνον του Αλμυρού. Ένας εκ των δωρητών ήταν ο μεγάλος ευεργέτης του Έθνους Γρηγόριος Μαρασλής, ο οποίος δώρησε όλες τις έως τότε φερώνυμες εκδόσεις της βιβλιοθήκης του και η Φιλάρχαιος τον ανακήρυξε επίτιμο Πρόεδρό της.
Αυτή η πολύτιμη βιβλιοθήκη φυλάσσεται σήμερα στη δυτική αίθουσα του Γιαννοπούλειου Αρχαιολογικού Μουσείου Αλμυρού, στο οποίο με γενναιοδωρία παραχωρήθηκε ολοκληρωτικά από τη διοίκηση της Εταιρείας το 2011, με έναν μόνον όρο: Να τοποθετηθεί στην είσοδο πινακίδα στην οποία θα αναγράφεται: «ΠΡΩΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΧΑΙΟΥ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ ΑΛΜΥΡΟΥ ‘ΟΘΡΥΣ’».
Εκτός αυτής που δώρησε στο Μουσείο, η Φιλάρχαιος σήμερα έχει στην κατοχή της μια αξιόλογη βιβλιοθήκη, αποτελούμενη από περίπου 5.000 τόμους βιβλίων με περιεχόμενο που καλύπτει πολλούς επιστημονικούς τομείς: Αρχαιολογικά, ιστορικά, φιλολογικά, φυσικομαθηματικών επιστημών, τεχνολογικά, θεολογικά, νομικά, λογοτεχνικά, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, αρχείο τοπικών εφημερίδων και περιοδικών. Καλύπτει απαιτήσεις και ανάγκες για ενδιαφερομένους επιστήμονες, φοιτητές, μαθητές, φιλίστορες και φιλαναγνώστες. Εκτός από ελληνικές διαθέτει και αρκετές ξενόγλωσσες εκδόσεις. Επίσης ένα σημαντικό τμήμα της αποτελούν εκδόσεις τοπικού ενδιαφέροντος και τοπικών συγγραφέων.
Πολλά από τα βιβλία αυτά είναι δωρεές μελών και φίλων της Φιλαρχαίου. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η φιλόλογος Ιωάννα Κενανίδου, οι Χαράλαμπος και Ζωή Μποτού, ο δικηγόρος του Βόλου Γεώργιος Κ. Αβτζής, η αρχαιολόγος Ζωή Μαλακασιώτη, η εκπαιδευτικός Γεωργία Σεφτελή, η Αικατερίνη (Ρινούλα) Ξύδη, ο Ευστάθιος Αθ. Πάντζιος και αρκετοί άλλοι, στα ονόματα των οποίων θα γίνει αναλυτική αναφορά σε μελλοντικό δημοσίευμα.
Υπάρχουν επίσης δωρεές επισήμων φορέων και βιβλιοθηκών, όπως η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το Υπουργείο Πολιτισμού κ.ά.
Πρόσφατα σπουδαία αποκτήματα είναι η δωρεά 100 σημαντικών βιβλίων από τις εκδόσεις του Ίδρυματος της Βουλής των Ελλήνων. Η δωρεά αυτή πραγματοποιήθηκε μετά από πρόταση του βουλευτού Μαγνησίας κ. Χρήστου Μπουκώρου και με αποτελεσματικές ενέργειες τόσο του ιδίου όσο και της υφυπουργού Οικονομικών κ. Κατερίνας Παπανάτσιου. Και εκτός αυτού είναι σημαντικό πως με τη συνδρομή τους επετεύχθη η εγγραφή της Φιλαρχαίου στον κατάλογο των παραληπτών των μελλοντικών εκδόσεων του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων.
Προς όλους αυτούς η Φιλάρχαιος Εταιρεία έχει εκφράσει τις θερμές ευχαριστίες της και εύχεται να υπάρξουν πολλοί μιμητές τους.
Η Βιβλιοθήκη είναι προσβάσιμη σε όλους. Υπάρχει μάλιστα και ένα τμήμα δανειστικό που περιλαμβάνει κυρίως λογοτεχνικά έργα. Στεγάζεται βέβαια στο νέο οίκημα της Φιλαρχαίου, όπου τα μέλη του Δ. Σ. με χαρά υποδέχονται μέλη και φίλους αλλά και μαθητές σχολείων με τους εκπαιδευτικούς τους, για γνωριμία και ενημέρωση.
Για το Δ. Σ.
Χρυσούλα Δ. Κοντογεωργάκη