Ἡ διαμόρφωση τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος
τῆς εὐρύτερης περιοχῆς Ἁλμυροῦ
Ἡ εὐρύτερη περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ, ἡ γεωγραφικὴ περιοχή, δηλαδή, ἡ ὁποία κατὰ τὴν ἀρχαιότητα καλυπτόταν κάτω ἀπὸ τὴν ὀνομασία «Ἀχαΐα Φθιώτιδα» καὶ τῆς ὁποίας τὴν ἱστορία κατὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἐπιχειροῦμε νὰ παρουσιάσουμε στὴν παροῦσα ἐργασία, δὲν εἶχε πάντοτε τὴν σημερινὴ ὁρατὴ καὶ γνωστὴ φυσικὴ γεωγραφικὴ κατάσταση καὶ μορφή.
Ἡ συνεχὴς ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνες καὶ χιλιετίες τροποποίηση καὶ διαμόρφωση τοῦ ἀρχικοῦ φυσικοῦ γεωγραφικοῦ περιβάλλοντος τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ καὶ ἡ ὁριστικοποίησή του καὶ τελικὴ διαμόρφωση στὴ σημερινή του κατάσταση ἔχει καὶ αὐτὴ τὴν δική της «ἱστορία», ἔχει τὴν δική της διαχρονικὴ πορεία, ἡ γνώση τῆς ὁποία εἶναι μία βασικὴ καὶ ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ τὴν σαφέστερη κατανόηση τὴς ἱστορίας τοῦ λαοῦ ὁ ὁποῖος ἔζησε στὴν περιοχὴ αὐτή. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν παραθέτουμε μερικὰ βασικὰ στοιχεῖα τῆς «ἱστορίας» αὐτῆς.
Ὅπως βεβαιώνεται ἀπὸ τὶς σχετικὲς τοπικὲς παλινολογικὲς ἔρευνες καὶ παλαιογεωμορφολογικὲς μελέτες τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων σὲ μία ἐποχὴ δεκαοκτὼ χιλιάδες (18.000) χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴ σημερινὴ ἐποχή, ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ δὲν εἶχε τὴν σημερινὴ μορφἠ. Ἦταν πολύ διαφορετική. Δὲν εἶχε ἀκόμα διαμορφωθεῖ καὶ δὲν εἶχε σχηματισθεῖ ὁ γνωστὸς στὴν ἐποχή μας Παγασητικὸς Κόλπος, τὸ βασικὸτερο καὶ χρακτηριστικὸ γεωγραφικὸ στοιχεῖο τῆς περιοχῆς τῆς «Μαγνησίας» στὴν σύγχρονη γεωγραφική της μορφή.
Ἡ εὐρύτερη σημερινὴ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ, ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρος ὁ Νομὸς Μαγνησίας, ὁ Παγασητικὸς Κόλπος, ἡ γειτονικὴ Εὔβοια, τὰ νησιὰ τῶν Βορείων Σποράδων καὶ ὅλες οἱ μεταξὺ αὐτῶν γνωστὲς σημερινὲς θαλάσσιες ἐκτάσεις καὶ τὰ ὑπάρχοντα θαλάσσια μεταξὺ αὐτῶν χωρίσματα, δεκαοκτὼ χιλιάδες (18.000) χρόνια πρίν, δὲν εἶχαν σχηματισθεῖ. Ὅλα τὰ παραπάνω γεωγραφικὰ στοιχεῖα, ξηρὲς καὶ θάλασσες, πρὶν δεκαοχτὼ χιλιάδες χρόνια, ἦταν ἑνωμένα καὶ ἀποτελοῦσαν μία ἐνιαία χερσαία ἔκταση, ἕναν ἐνιαῖο ἀδιαμόρφωτο γεωγραφικὸ χῶρο.
Πέντε χιλιάδες (5.000) χρόνια ἀργότερα, κάπου στὴν ἐποχὴ τῶν δεκατριῶν χιλιάδων (13.000) χρόνων πρὶν ἀπὸ τὴ σημερινὴ ἐποχή, στὸν μέχρι τότε ἐνιαῖο αὐτὸν γεωγραφικὸ χῶρο καὶ στὸ τμῆμα του τὸ ὁποῖο στὴν ἐποχή μας καλύπτεται ἀπὸ τὸν σημερινὸ Παγασητικὸ Κόλπο, σχηματίστηκε, ἔπειτα προφανῶς ἀπὸ γεωλογικὲς μεταβολὲς καὶ καθίζηση καὶ βύθιση τοῦ ἐδάφους, ἕνα βαθούλωμα, μία ἐδαφικὴ λεκάνη μέσα στὴν ὁποία ἄρχισαν νὰ εἰσρέουν καὶ νὰ συγκεντρώνονται τὰ νερὰ τῆς γύρω περιοχῆς.
Ἔτσι ἡ ἐδαφικὴ αὐτὴ λεκάνη διαμορφώθηκε σὲ λίμνη. Ἡ λίμνη αὐτή, τὴν ὁποία στὴν παροῦσα ἐργασία, συμβατικῶς καὶ γιὰ λόγους ἱστορικῆς ταύτισης καὶ συνέχισης, θὰ τὴν ὀνομάσουμε, «Παγασητικὸς Κόλπος», ἦταν, φυσικά, ἀρχικῶς τοὐλάχιστον, μικρότερη σὲ ἔκταση, ἀπὸ τὴν ἔκταση τοῦ σημερινοῦ θαλάσσιου «Παγασητικοῦ Κόλπου».
Πέντε χιλιάδες (5.000) χρόνια, περίπου, ἀκόμη πιὸ ἀργότερα, στὴν ἐποχὴ τῶν ὀκτὼ χιλιάδων (8.000) χρόνων πρὶν ἀπὸ σήμερα, ὅπως καταδεικνύεται καὶ πάλι ἀπὸ τὶς σχετικὲς ἐπιστημονικὲς παλαιογεωμορφολογικὲς καὶ παλινολογικὲς ἐεξετάσεις, ἔρευνες καὶ μελέτες, ἡ λίμνη «Παγασητικὸς Κόλπος» μεταμορφώθηκε στὸν σημερινὸ θαλάσσιο «Παγασητικὸ Κόλπο», ἔπειτα ἀπὸ ρήξη καὶ καθίζηση τοῦ ἐδάφους στὸ σημεῖο τοῦ σημερινοῦ περάσματος μεταξὺ τῆς χερσονήσου τῶν Τρικέρων καὶ τῆς Εὔβοιας καὶ εἰσχώρηση ὑδάτων τῆς περιβάλλουσας θάλασσας στὴν ἔκταση τῆς πρώην λίμνης «Παγασητικὸς Κόλπος».
Τὴν ἴδια περίπου ἐποχὴ δημιουργήθηκαν τὰ θαλάσσια περάσματα μεταξὺ τῆς Εὔβοιας καὶ τῆς Θεσσαλίας καὶ μεταξὺ τῆς Μαγνησίας καὶ τῶν Βορείων Σποράδων καὶ ἔτσι ἡ ὅλη περιοχὴ πῆρε τὴν σημερινή της, περίπου, μορφή. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ σημερινὴ μορφὴ τοῦ γενικοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ εἶναι αὐτὴ ἡ ὁποία διαμορφώθηκε πρὶν ἀπὸ περίπου ὀκτώ χιλιάδες (8.000) χρόνια καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ παραμένει περίπου ἡ ἴδια μέχρι τὴν ἐποχή μας.
Τὸ «σκηνικό», ἑπομένως στὸ ὁποῖο «παίχτηκε» τὸ ἀνθρώπινο «ἔργο» τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, τὸ «σκηνικὸ» στὸ ὁποῖο ἐξελίχτηκε ἡ ἱστορία της, κατὰ τὴν «ἀρχαία ἐποχὴ» εἶναι ἡ σημερινή της γεωγραφικὴ μορφὴ, ἡ ὁποία ὑπάρχει ἐδῶ καὶ ὀκτὼ χιλιάδες (8.000), περίπου, χρόνια
Αὐτὴ εἶναι ἡ «ἱστορία» τῆς ἐξέλιξης καὶ διαμόρφωσης τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος τῆς περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, σὲ γενικότατες εἰσαγωγικὲς γραμμές, Ικανοποιητικὲς ὅμως, ὅπως ἐκτιμοῦμε, γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν σκοπῶν τῆς παρούσας ἐργασίας. Αὐτὴ εἶναι ἡ «ἱστορία» τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς διαμόρφωσης τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ.