Τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ ἔτους 1840
Κατὰ τὸ ἔτος 1840, ὁ ὁπλαρχηγὸς καὶ πρωταγωνιστὴς τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ τῆς περιόδου 1821 – 1830, Ἰωάννης Βελέντζας βρισκόταν, ὅπως ἤδη ἀναφέρθηκε καὶ γιὰ λόγους οἱ ὁποῖοι στὶς ἰδιαίτερες λεπτομέρειές τους εἶναι ἔξω ἀπὸ τοὺς σκοποὺς τούτης τῆς παούσας ἐργασίας, κλεισμένος στὶς φυλακὲς τῆς Λαμίας.
Ὁ βασικός σὲ γενικὲς γραμμές, ὡστόσο, λόγος τῆς φυλάκισής του ἦταν, ὅπως ἤδη ἀναφέρθηκε, ἡ γενικότερη συμπεριφορά του ὡς πολέμιος τῆς μετὰ τὸ 1830 ἐπίσημης ἑλληνικῆς κυβερνητικῆς καὶ βασιλικῆς (ὀθωνικῆς) βαυαροκινούμενης πολιτικῆς, πολιτικῆς δεσμευμένης ἔναντι τῶν «Μεγάλων Εὐρωπαϊκῶν Δυνάμεων», «Εὐεργετίδων καὶ Προστατίδων» τῆς Ἑλλάδος, «περὶ μὴ ὑποστηρίξεως ἀπελευθερωτικῶν κινημάτων εἰς βάρος τῆς Τουρκίας».
Ὁ μεγάλος ζῆλος καὶ ἡ σταθερὴ ἀπόφαση τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα νὰ συνεχίσει ὁπωσδήποτε τὸν ἀγῶνα του προκειμένου νὰ ἐλευθερώσει, μὲ κάθε τρόπο καὶ κάθε θυσία, τὴν Θεσσαλία καὶ τὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τὴν περιοχὴ Ἁλμυροῦ, ἀπὸ τὸν τουρκικο ζυγό, τὸν ὁδήγησε στὴν ἀπόφαση νὰ δραπετεύσει ἀπὸ τὴν φυλακή. Καὶ τὸ κατόρθωσε καὶ μὲ τὴν βοήθεια ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι υἱοθετοῦσαν τὶς ἀντιοθωνικὲς καὶ ἀντικυβερνητικὲς ἀπόψεις του καὶ συνεργάζονταν μαζί του γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του.
Στὶς 27 Ὀκτωβρίου 1840, δραπετεύοντας ἀπὸ τὴν Φυλακὴ τῆς Λαμίας, ὁ Ἰωάννης Βελέντζας, πέρασε κρυφὰ στὴν γνώριμή του σὲ κάθε σπιθαμὴ ἀλλὰ σκλαβωμένη περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ, στὴν ὁποία μποροῦσε, ὅπως περίμενε καὶ πίστευε, μὲ περισσότερη ἀσφάλεια καὶ ἀποτελεσματικότητα, νὰ προετοιμάσει καὶ νὰ ὑλοποιήσει τὸ ἀπελευθερωτικό του κίνημα. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ εἶχε προηγηθεῖ, ἐνῶ ἀκόμα ἦταν φυλακισμένος, συνεννόηση μὲ ὀπαδούς του καὶ μὲ περισσότερους ἀπὸ 150 ἄλλους ὁμοϊδεάτες του ἀξιωματικοὺς καὶ ὑπαξιωματικοὺς τῶν ἀτάκτων στρατευμάτων.
Μετὰ τὴν δραπέτευσή του ὁ Ἰωάννης Βελέντζας συναντήθηκε μὲ τὴν στρατιωτικὴ φιλική του αὐτὴ παρέα, συγκρότησε καὶ ἰδιαίτερη δική του ἐπαναστατικὴ ἔνοπλη ἀπελευθερωτικὴ ὁμάδα καὶ ἄρχισε ἐπιθέσεις ἐναντίον τουρκικῶν στρατιωτικῶν σωμάτων καὶ τουρκοκρατούμενων χωριῶν τῆς περιοχῆς τῆς ίδιαίτερης πατρίδας του.
Ἄμεση ἦταν ἡ ἀντίδραση τῶν ἑλληνικῶν ἀρχῶν καὶ ἡ συνεργασία τους μὲ τὶς τουρκικὲς ἀρχὲς γιὰ τὴν καταπολέμηση καὶ κατάπαυση τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ αὐτοῦ κινήματος. Στὰ πλαίσια τῆς συνεργασίας αὐτῆς τῶν ἑλληνικῶν καὶ τουρκικῶν ἀρχῶν, συνεργασία ἡ ὁποία, ὡστόσο, ἐπιβαλλόταν στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὶς μεγάλες εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, τὴν ἑπόμενη ἀμέσως ἡμέρα τῆς δραπέτευσης, στὶς 28 Ὀκτωβρίου 1840, ὁ Ἕλληνας διοικητὴς τῆς Φθιώτιδας, ἔσπευσε νὰ εἰδοποιήσει τὸν Ναμὶκ Πασᾶ, τὸν τοῦρκο διοικητὴ τῆς Λάρισας, γιὰ τὴν δραπέτευση καὶ τὴν εἴσοδο στὴ Θεσσαλία τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα, παρακινῶντας καὶ καλῶντας τον νὰ ἐνεργήσει ἄμεσα γιὰ νὰ σταματήσει τὶς δραστηριότητες τοῦ Βελέντζα.
Ὁ διοικητὴς τῆς Θεσσαλίας, Ναμὶκ Πασᾶς, μὲ 300 στρατιῶτες καὶ δύο κανόνια βάδισε ἐναντίον τοῦ Βελέντζα, τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ ὁποίου, μέσα σ’ αὐτὸ τὸ γενικὸ ἐχθρικὸ κλῖμα, κλῖμα συνεργασίας ἑλληνικῶν καὶ τουρκικῶν ἀρχῶν, εἶχε ἄδοξο καὶ ἀτυχὲς τέλος.
Στὸ ἀπελευθερωτικό κίνημα τοῦ 1840, ὅπως καὶ σὲ ὅλα τὰ μετὰ τὸ 1821 ἀπελευθερωτικὰ κινήματα, ἦταν ἐντελῶς ἀντίθετες οἱ μεγάλες εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, Ἀγγλία καὶ Γαλλία, ἀλλὰ καὶ Ρωσία, αὐτὲς ἀκριβῶς οἱ εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις οἱ ὁποῖες, λίγα χρόνια νωρίτερα, στὴν Ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου, εἶχαν σπεύσει στὸ πλευρὸ τῶν Ἑλλήνων καὶ εἶχαν συντρίψει τὸν τουρκικό στόλο, συντελῶντας ἀποτελεσματικῶς στὴν ἵδρυση τοῦ πρώτου ἐλεύθερου Ἑλληνικοῦ Κράτους.
Τὰ δύο αὐτά, κυρίως, εὐρωπαϊκὰ κράτη, Ἀγγλία καὶ Γαλλία, μετὰ τὸ 1830, ἀσκοῦσαν ἰσχυρὲς πιέσεις στὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση νὰ καταδικάζει καὶ νὰ ἀποτρέπει μὲ κάθε τρόπο καὶ νὰ καταπολεμᾶ κάθε ἐνέργεια καὶ ἀπόπειρα ἡ ὁποία θὰ ἀπέβλεπε σὲ νέες ἐδαφικὲς ἐπεκτάσεις, μὲ πολεμικὲς ἐνέργειες, σὲ βάρος τῆς Τουρκίας.
Ὑποκύπτοντας στὶς πιέσεις καὶ στὸ θέλημα αὐτὸ τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων ὁ πειθαναγκασμένος Ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδας Α. Πάικος, ἔσπευσε ἀμέσως, στὶς 31 Ὀκτωβρίου 1840, μόλις ἔγινε γνωστὴ ἡ δραπέτευση ἀπὸ τὴν Φυλακὴ τῆς Λαμίας τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα καὶ ἡ εἴσοδός του στὴν τουρκικὴ ἐπικράτεια, πρὶν ἀκόμα προλάβουν νὰ διαμαρτυρηθοῦν καὶ τοῦ τὸ ζητήσουν, νὰ καθησυχάσει τοὺς πρέσβεις τῆς Ἀγγλίας καὶ Γαλλίας καὶ νὰ τοὺς βεβαιώσει ὅτι τὸ κίνημα τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα δὲν ὑποστηριζόταν ἀλλὰ ἀντιθέτως καταδικαζόταν ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση.
Ἡ γενικὴ αὐτὴ κινητοποίηση καὶ συνεργασία τῶν τουρκικῶν καὶ τῶν ἑλληνικῶν ἀρχῶν ἀλλὰ καὶ ἡ δραστηριοποίηση καὶ δυναμικὴ παρέμβαση τῶν πρεσβειῶν Ἀγγλίας καὶ Γαλλίας ἐναντίον τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ αὐτοῦ κινήματος τοῦ Βελέντζα ὑποχρέωσε τὸν μεγάλο ἀγωνιστὴ καὶ τὴν ὁμάδα του νὰ χωρισθοῦν σὲ μικρότερες ὁμάδες, γιὰ νὰ μποροῦν, μὲ ευκολότερους καὶ ἀσφαλέστερους τρόπους, νὰ διαφεύγουν τὴν καταδίωξη καὶ τὴν σύλληψή τους καὶ νὰ κρύβονται ὅπως καὶ ὅπου μποροῦσε ὁ καθένας προκειμένου ν’ ἀποφύγουν τὴν σύλληψή τους.
Στὶς 6 Νοεμβρίου 1840 οἱ καταδιωκτικὲς ἀρχὲς συνέλαβαν τὸν Σπῦρο Βαρκούλη, ἕναν ἀπὸ τοὺς διασκορπισμένους ὀπαδοὺς τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἀπόσπασαν τὴν ρητὴ διαβεβαίωση, διατυπωμένη ὅπως ἀκριβῶς τὴν ἤθελαν καὶ τὴν ἐπέβαλαν οἱ ἴδιες, ὅτι ὁ Ἰωάννης Βελέντζας ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα «ἐξῆλθεν πρὸς ἀπελευθέρωσιν τῆς Θεσσαλίας». Καὶ ἦταν ἡ δήλωση αὐτὴ διατυπωμένη ἀκριβῶς ὅπως ἤθελαν νὰ τὴν ἀποσπάσουν γιὰ νὰ εἶναι σὐμφωνη μὲ τὸ κατηγορητήριο τῆς Γαλλίας καὶ τῆς Ἀγγλίας καὶ ἔτσι νὰ δικαιολογηθεῖ ἀπολύτως ἡ δίωξη τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα καὶ ἡ καταδίκη τῶν ἐνεργειῶν του. Ἤθελαν νὰ ἀποσπάσουν μία ὁμολογία σύμφωνη ἀκριβῶς μὲ τὸ «κατηγορητήριο». Τὸ «ἐξῆλθεν πρὸς ἀπελευθέρωσιν τῆς Θεσσαλίας» ἦταν κατηγορία γιὰ πράξεις οἱ ὁποῖες ὁποῖες θεωροῦνταν ἀξιόποινες καὶ κολάσιμες ὄχι μόνο ἀπὸ τὴν Τουρκία, τὴν Γαλλία καὶ τὴν Ἀγγλία ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Ἑλλάδα, διότι ἔτσι εἶχε συμφωνηθεῖ.
Ὡστόσο, παρὰ τὶς ἐπίσημες αὐτὲς διαβεβαιώσεις, ἐκ μέρους τῆς Κυβέρνησης τῆς Ἑλλάδας, ὅτι οἱ ἐνέργειες αὐτὲς τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα δὲν ὑποκινήθηκαν καὶ δὲν ὑποστηρίζονταν ἀπὸ αὐτὴ καὶ παρ’ ὅλες τὶς ἔμπρακτες ἀποδείξεις, οἱ διαμαρτυρίες καὶ οἱ κατηγορίες τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν ἐναντίον τῆς Ἑλλάδας, οἱ ὁποῖες ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς εἰσόδου τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα στὸ τουρκικὸ ἔδαφος εἶχαν διατυπωθεῖ, δὲν σταμάτησαν.
Στὶς 9 Νοεμβρίου 1840 ὁ δερβέναγας τῆς μεθοριακῆς γραμμῆς Φθιώτιδος – Θεσσαλίας, Βέιζ Βάσιαρης, διαμαρτυρήθηκε στὸν διοικητὴ Φθιώτιδας Π. Λοιδορίκη ὅτι ὁ Βελέντζας «ἐξῆλθεν τοῦ ἑλληνικοῦ ἐδάφους ἐν γνώσει τῶν ἑλληνικῶν ἀρχῶν» καὶ ὅτι ἐξ αὐτοῦ τοῦ λόγου «τὰ πνεύματα ταράχτηκαν στὴν Τουρκία». «Τουρκία», βεβαίως, στὴν ὁποία «τὰ πνεύματα ταράχτηκαν», ἦταν ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ.
Κάτω ἀπὸ αὐτὸ τὸ κλῖμα τῆς γενικῆς ἀβεβαιότητας καὶ μυστικότητας γύρω ἀπὸ τὴν πραγματικότητα τοῦ κινήματος τοῦ Βελέντζα οἱ πρεσβεῖες τῆς Γαλλίας καὶ τῆς Ἀγγλίας στὴν Ἀθήνα, ἐπειδὴ δυσπιστοῦσαν γιὰ τὴν εἰλικρίνεια τῶν διαβεβαιώσεων τῶν ἑλληνκῶν ἀρχῶν, δὲν σταμάτησαν νὰ συγκεντρώνουν καὶ μὲ τοὺς δικούς τους μυστικοὺς πράκτορες καὶ πληροφοριοδότες καὶ καταδότες πληροφορίες γιὰ νὰ ἐνημερώνουν πληρέστερα καὶ ἀκριβέστερα τοὺς ἁρμόδιους ὑπουργοὺς τῶν ἐξωτερικῶν τῶν κρατῶν τους.
Στὶς 14 Νοεμβρίου 1840 ὁ πρόξενος τῆς Γαλλίας Denoise, μὲ ἐμπιστευτικὴ ἐπιστολή του πρὸς τὸν πρέσβη τῆς Γαλλίας στὴν Ἀθήνα, Th. Lagrene, τὸν πληροφόρησε ὅτι ὁ Ἰωάννης Βελέντζας ἀνήκει στὴν «Μυστικὴ Ἑταιρεία», τῆς ὁποίας τὰ μέλη, δίνοντας θρησκευτικὸ ὅρκο, ὑπόσχονταν ὅτι θὰ ἀγωνισθοῦν μέχρι τὸν θάνατό τους μὲ σκοπὸ νὰ ἐλευθερώσουν τὴν Θεσσαλία. Τὸν πληροφοροῦσε ἀκόμη ὅτι γιὰ τὴν ἐνίσχυση τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ αὐτοῦ κινήματος ὁ Ἰωάννης Βελέντζας πρόκειται νὰ μεταβεῖ καὶ στὸ Ἅγιο Ὄρος ὅπου μὲ τὴν βοήθεια τῶν καλογέρων θὰ προσπαθήσει νὰ ἐξεγείρει καὶ τοὺς κατοίκους τῆς ἐκεῖ περιοχῆς.
Στὶς 20 Νοεμβρίου 1840 ὁ πρέσβης τῆς Γαλλίας Th. Lagrene, μὲ εἰδικὴ ἀναφορά του, γνωστοποίησε στὸν πρωθυπουργὸ τῆς Γαλλίας Thiers ὅτι «ὁ Βελέντζας, τὸν ὁποῖον συχνάκις ἀνέφερον ἐν τῇ ἀλληλογραφίᾳ μου, κατέστη περίφημος μεταξὺ τῶν παλληκαρίων διὰ τῆς μεγάλης του τόλμης καὶ ἐπιχειρηματικότητός του εἰς πᾶσαν ἀπόπειραν».
Ὁ Th. Lagrene πληροφόρησε ἀκόμα τὸν πρωθυπουργὸ τῆς χώρας του Thiers ὅτι ὁ Ἰωάννης Βελέντζας ἀπὸ πολὺ καιρὸ νωρίτερα ἑτοίμαζε αὐτή του τὴν δραστηριότητα, ὅτι γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ εἶχε μεταβεῖ κρυφὰ στὴν Ἀθήνα, ὅπου εἶχε συσκέψεις μὲ ἄλλους καπεταναίους καὶ ὅτι ἄν καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι καπεταναῖοι τὸν συμβούλευσαν νὰ ἀναβάλλουν προσωρινῶς τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημά τους, γιατὶ οἱ παροῦσες συνθῆκες δὲν ἦταν κατάλληλες, αὐτὸς μόνος του, αὐτοβούλως, προχώρησε στὴν ὑλοποίηση τοῦ σχεδίου του.
Οἱ πληροφορίες αὐτὲς τῶν πρακτόρων τῶν ξένων δυνάμεων, γιὰ τὴν ὕπαρξη τῆς «Μυστικῆς Ἑταιρείας», τὸν θρησκευτικὸ ὅρκο τῶ μελῶν της καὶ τὶς μυστικὲς μετακινήσεις τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα πρὸς Ἀθήνα καὶ πρὸς Ἅγιο Ὅρος, εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἀληθινὲς καὶ ὑποδεικνύουν ἤ μᾶλλον ἀποδεικνύουν μὲ καθαρότητα ὅτι τὸ ἄγνωστο στὶς λεπτομέρειές του ἀπελευθερωτικὸ αὐτὸ κίνημα τοῦ 1840 δὲν ἦταν μία μονομερὴς ἀπόφαση καὶ ἐνέργεια ἀποκλειστικῶς τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα. Ἦταν «μυστικῶς» μὲν ὀργανωμένο κίνημα, γιατὶ ἔτσι ἔπρεπε νὰ γίνει, ἀλλὰ ἕνα ἀπελευθερωτικὸ κίνημα, τὸ ὁποῖο προετοιμαζόταν ἀπὸ πολὺ καιρὸ σὲ συνεργασία καὶ μὲ ἄλλους παράγοντες καὶ πρωταγωνιστές, οἱ ὁποῖοι παρέμειναν σκοπίμως ἀφανεῖς γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότερη ὀργάνωσή του. Δὲν ἔπρεπε νὰ ἀντιληφθοῦν οἱ κάθε εἴδους πράκτορες τῆς Γαλλίας καὶ τῆς Ἀγγλίας τὶς ἐνέργειες αὐτές. Ἔπρεπε νὰ διαφυλαχθεῖ καὶ ἡ ἀκεραιότητα καὶ ἡ ἀληθινότητα τῆς ἐπισήμως διακηρυγμένης οὐδετερότητας τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης.
Ὁ Ἰωάννης Βελέντζας ἦταν τὸ ὁρατό, τὸ ἐκτελεστικὸ ὄργανο ἑνὸς ἐπιχειρήματος μυστικῶς μὲν ὀργανωμένου ἀλλὰ ἠθικῶς ἐνισχυμένου καὶ «ἐγκεκριμένου» ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ κυρίως ἀπὸ τοὺς φιλόδοξους βασιλεῖς τῆς Ἑλλάδας, Ὄθωνα καὶ Ἀμαλία, ἔστω καὶ ἄν ἐπισήμως τὸ κίνημα αὐτὸ καταδικαζόταν μὲ διακηρύξεις καὶ ρητὲς διαβεβαιώσεις τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης, ὅπως ζητοῦνταν πιεστικῶς ἀπὸ τὶς από τὶς μεγάλες εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις. Ὁ Ἰωάννης Βελέντζας ἔπρεπε ἐπισήμως νὰ θεωρεῖται καὶ νὰ χαρακτηρίζεται «λήσταρχος» ἀκόμη καὶ στὴν ἰδιαίτερη πατρίδα του καὶ αὐτὸ κατορθώθηκε. Ὁ μεγάλος αὐτὸς ἀγωνιστὴς δέχτηκε ἐν πλήρει γνώσει νὰ γίνει τὸ ἐξιλαστήριο θῦμα ἑνὸς ἀγῶνα καταδικασμένου νὰ ἀποτύχει, ἀδιαφορῶντας γιὰ τοὺς χαρακτηρισμοὺς του ὡς λήσταρχου.
Ὁ Ἰωάννης Βελέντζας εἶχε πραγματικῶς μεταβεῖ στὴν περιοχὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ εἶχε ἐκεῖ ἐπαφὲς μὲ τοπικοὺς παράγοντες γιὰ μία συνδυασμένη γενικότερη ἐξέγερση. Εἶναι ἐπίσης βεβαιωμένο καὶ πραγματικὸ γεγονὸς τόσο ἡ ὕπαρξη τῆς «Μυστικῆς Ἑταιρείας» ὅσο καὶ ἡ μύηση καὶ συνεργασία μ’ αὐτὴν τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα.
Ἡ ἰδεολογικὴ ὑποστήριξη τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ αὐτοῦ κινήματος, ὡστόσο, παρὰ τὴν καλῶς ὀργανωμένη καὶ τὴν σκοπίμως ἀφημένη νὰ κυκλοφορεῖ δυσφήμισή του, εἶχε μεγάλη ἀνταπόκριση, μυστικῶς κυκλοφοροῦσα καὶ μὴ φανερῶς ἐκδηλούμενη, σ’ ὁλόκληρο τὸν ἑλληνικὸ λαό. Εἶχαν ζωντανέψει ὅλα τὰ μεγάλα ἐθνικὰ ὄνειρα. Ἡ «Μεγάλη Ἰδέα» τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἐνέπνεε ἰδιαιτέρως τὸν λαὸ τῶν σκλαβωμένων περιοχῶν τῆς Θεσσαλίας καὶ τῆς Μακεδονίας.
Ἡ σημαντικότητα τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ αὐτοῦ κινήματος τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα διαφαίνεται ἀπὸ τὶς πολὺ ἔντονες διπλωματικὲς δραστηριότητες καὶ πολιτικὲς ἐνέργειες οἱ ὁποῖες σχετίζονται μ’ αὐτὸ καὶ ἀπὸ τὴν εὐρεία δημοσιοποίησή του στὶς εὐρωπαϊκὲς ἐφημερίδες.
Ἡ Γαλλία καὶ ἡ Ἀγγλία δὲν ἀρκοῦνταν στὶς ἐπίσημες ἀνακοινώσεις καὶ διαβεβαιώσεις τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης. Δυσπιστῶντας μάλιστα γιὰ τὴν εἰλικρίνεια τῶν ἐπισήμων ἀνακοινώσεων τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης, οἱ γαλλικὲς καὶ ἀγγλικὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες στὴν Ἑλλάδα ἐργάζονταν ἐντατικῶς καὶ συγκέντρωναν τὶς ἰδιαίτερες δικές τους πληροφορίες. Οἱ ἐφημερίδες τῆς Εὐρώπης, μὲ τοὺς δικούς τους πράκτορες καὶ ἀνταποκριτὲς στὴν Ἑλλάδα, ἐνημερώνονταν καὶ δημοσίευαν πληροφορίες γιὰ ὅσα συνέβαιναν.
Ἡ ἀγγλική, π. χ., ἐφημερίδα Augsburg παρουσίασε τὴν δραπέτευση τοῦ Βελέντζα καὶ τὴν εἴσοδό του στὸ τουρκικὸ ἔδαφος ὡς ὑποκινούμενη καὶ ὑποστηριζόμενη ἀπὸ τὶς ραδιουργίες «μιᾶς τῶν ξένων δυνάμεων». Ὅλοι οἱ ἀναγνῶστες βεβαίως τῆς Augsburg καταλάβαιναν ὅτι ἡ «μία τῶν ξένων δυνάμεων», ἄν καὶ δὲν ἀναφερόταν ὀνομαστικῶς, ἦταν ἡ Ρωσία.
Καὶ εἶναι γεγονὸς ὅτι γιὰ τὴν Ρωσία, ἄν καὶ αὐτή, στὴν πραγματικότητα, δὲν ἐπιθυμοῦσε τὴν ἐδαφικὴ ἐπέκταση τῆς Ἑλλάδας εἰς βάρος τῆς Τουρκίας, ἰδιαιτέρως τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ἦταν ὠφέλιμο ἕνα ἔνοπλο ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τῆς Ἑλλάδας γιατὶ ἠ ἀπασχόληση τουρκικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων στὴν καταπολέμησή του θὰ διευκόλυνε στὴν αἴσια ἔκβαση τοῦ δικοῦ της τὴν ἴδια ἐποχὴ διεξαγόμενου ρωσοτουρκικοὺ πολέμου.
Μὲ τὸ ἴδιο θέμα, τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα, ἀσχολήθηκε καὶ ἡ γαλλικὴ ἐφημερίδα Journal des departs διατυπώνοντας μὲ σαφήνεια τὶς ὑποψίες της ὅτι ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση καὶ οἱ ὑπηρεσίες της ὄχι μόνο δὲν ἀγνοοῦσαν ἀλλὰ ἀντιθέτως ὑποστήριζαν, ὅσο μυστικῶς καὶ ἄν γινόταν αὐτό, τὶς δραστηριότητες τοῦ Βελέντζα καὶ τῶν συνεργατῶν του.
Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο, ἐπίσης, εἶναι ἀναμφισβήτητο εἶναι ὅτι ἡ πραγματικότητα δὲν ἦταν ἄσχετη μὲ τὶς ὑποψίες καὶ κατηγορίες, τὶς ὁποῖες ἐξέφραζαν οἱ ἐφημερίδες Journal des departs καὶ Augsburg. Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι τὰ πραγματικὰ αἰσθήματα καὶ οἱ διαθέσεις τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης ἔναντι τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα τοῦ ἔτους 1840 ἦταν εὐνοϊκά, ἀσχέτως ἄν ἡ ἴδια ἀδυνατοῦσε νὰ τὰ ὑποστηρίξει φανερῶς καὶ ἐπισήμως καὶ νὰ συνεργήσει στὴν πραγματοποίησή του. Οἱ δυναμικὲς πιέσεις καὶ κυριαρχικὲς ἐπεμβάσεις τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας ἦταν ἀδύνατο ν’ ἀγνοηθοῦν.
Ὡστόσο, παρ’ ὅλη αὐτὴ τὴν γενικὴ ἐχθρικὴ ἀντιμετώπιση τῶν δραστηριοτήτων τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα καὶ παρ’ ὅλη τὴν κινητοποίηση τῶν τουρκικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων, τὸ ἀκήρυκτο ἐπισήμως καὶ ἀπὸ ὅλους καταπολεμούμενο κίνημά του ἐξακολουθοῦσε νὰ ὑπάρχει καὶ κατὰ τὸ ἑπόμενο ἔτος 1841. Οἱ εὐρωπαϊκὲς δυνάμεις, παρὰ τὶς συνεχεῖς διαβεβαιώσεις τῆς Ἑλλάδας ὅτι ἡ ἴδια ἦταν ἀμέτοχη στὸ κίνημα τοῦ Βελέντζα, ἐξακολουθοῦσαν νὰ διατηροῦν τὶς ἀμφιβολίες τους καὶ ἀσφαλῶς δικαίως διότι γνώριζαν τὶς πραγματικὲς ἐπιθυμίες ὅλων τῶν Ἑλλήνων.
Σὲ μία ἐμπιστευτικὴ ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Ὄθωνα, στὶς 23 Ἰουνίου 1841, ὁ Στ. Τρικούπης, πρέσβης τῆς Ἑλλάδας στὸ Λονδίνο τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ἀνέφερε μεταξὺ ἄλλων ὅτι, ὅπως τοῦ εἶπε ὁ Ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ἀγγλίας Πάλμερστον, «γνωρίζει ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἔχει βλέψεις καὶ φιλοδοξίες ἐπὶ τῆς ἐπαρχίας ταύτης (τῆς Θεσσαλίας)».
Τελικῶς, ἔπειτα ἀπὸ τὴν τόσο ἐχθρικὴ ἀντιμετώπιση ἐκ μέρους ὅλων τῶν μεγάλων εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων, ἔπειτα ἀπὸ τὴν μεγάλη συστηματικὴ στρατιωτικὴ κινητοποίηση τῆς Τουρκίας, στὴν ὁποία ὑποχρεωνόταν καὶ ἡ Ἑλλάδα, παρὰ τὰ πραγματικά της αἰσθήματα, νὰ συμπαρασταθεῖ, ἀλλὰ καὶ ἔπειτα ἀπὸ τὴν ἐπακόλουθη, ὡς συνέπεια ὅλου αὐτοῦ τοῦ γενικευμένου ἐχθρικοῦ κλίματος, ἀδιαφορία καὶ μὴ θερμὴ συμπαράσταση τῶν ὀρεινῶν πληθυσμῶν, ἡ ὁποία θεωροῦνταν βεβαία κατὰ τὴν ἔναρξη τοῦ κινήματος, ἔπειτα ἀπὸ τὴν συνολικὴ αὐτὴ ἐχθρικὴ ἀτμόσφαιρα, τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ 1840 -1841 τοῦ Ἰωάννου Βελέντζα ἔσβησε χωρὶς κάποιο εὐνοϊκὸ ἀποτἐλεσμα. Καταλυτικὸς παράγοντας στὴν κατάπαυσή του ἦταν καὶ ἡ παντελὴς ἔλλειψη δυνατότητας ἀνεφοδιασμοῦ ἀλλὰ καὶ ἡ σύλληψη πολλῶν συνεργατῶν καὶ συμπολεμιστῶν τοῦ Βελέντζα.
Ὁ μεγάλος πρωταγωνιστής του, ὁ Ἰωάννης Βελέντζας, ἀναγκάστηκε πικραμένος νὰ ἐγκαταλείψει γιὰ ἄλλη μία φορά, τὴν σκλαβωμένη πατρίδα του καὶ τοὺς ἀγῶνες του καὶ ἀπογοητευμένος νὰ ἐπιστρέψει κρυφὰ στὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα, στὴν ὁποία ὅμως ἔπρεπε καὶ πάλι νὰ κρύβεται, ἀφοῦ καὶ ἐκεῖ ἐξακολουθοῦσε νὰ ἦταν χαρακτηρισμένος ληστὴς καὶ καταδιωκόμενος ἀπὸ τὶς ἑλληνικὲς ἀρχὲς ὡς δραπέτης φυλακῶν. Κινδύνευε νὰ συλληφθεῖ καὶ νὰ καταδικασθεῖ. Γιὰ ν’ ἀποφύγει τὴν σύλληψή του κατὰ τὴν εἴσοδό του στὸ ἑλληνικὸ ἔδαφος ἀναγκάστηκε νὰ περάσει τὰ σύνορα μεταμφιεσμένος σὲ καλόγηρο.
Ἡ γενικὴ ἐκτίμηση γιὰ τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ 1840 – 1841 τοῦ Βελέντζα εἶναι ὅτι αὐτὸ θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει – καὶ θὰ εἶχε ἀσφαλῶς – καλύτερο ἀποτέλεσμα ἄν δὲν ὑπῆρχε τόσο μεγάλος καὶ τόσο συστηματικὸς συνδυασμὸς δυσχερῶν προϋποθέσεων καὶ ἐχθρικῶν συνθηκῶν καὶ μία τόσο καλὰ ὀργανωμένη συνεργασία ξένων εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων γιὰ τὴν ὑποστήριξη της Τουρκίας. Ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν ὁριστικὴ κατάπαυση τοῦ κινήματος αὐτοῦ ὅλοι ἀναζητοῦσαν νὰ βροῦν τὸν μεγάλο πρωταγωνιστὴ του γιὰ νὰ τὸν ἐκδικηθοῦν καὶ νὰ τὸν ἐξοντώσουν γιὰ νὰ ἀποτρέψουν ἔτσι ὁριστικῶς ὁποιαδήποτε παρόμοια μελλοντική του δραστηριότητα κλείνοντάς τον στὴ φυλακή .
Ὁ Ἰωάννης Βελέντζας, ὡστόσο, παρὰ τὸ ὅτι ἦταν πολὺ ἀπογοητευμένος γιὰ τὴν ἀποτυχία τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ του κινήματος καὶ πολὺ πικραμένος ἀπὸ τὴν ἐχθρικὴ συμπεριφορὰ ἀπέναντί του καὶ αὐτῆς τῆς ἴδιας πατρίδας του, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς ὁποίας εἶχε ἀγωνισθεῖ ἡρωικῶς σ’ ὁλόκληρη τὴν περίοδο 1821 -1830, καὶ παρὰ τὸ ὅτι ἔπρεπε συνεχῶς νὰ κρύβεται, γιατὶ ὅλοι τὸν καταζητοῦσαν, συνέχιζε ἀπτόητος τὶς ἐνέργειές του γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ μεγάλου σταθεροῦ σκοποῦ του, τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλίας.
Πιστεύοντας ὅτι τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὴν πραγματοποίηση τῶν σκοπῶν του ἦταν ἡ ἀκολουθούμενη ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση πολιτική, εἶχε ἀναπτύξει ὁ ἴδιος προσωπικὴ καὶ ἀσυμβίβαστη ἀντικαθεστωτική, ἀντικυβερνητικὴ καὶ κυρίως ἀντιοθωνικὴ ἰδεολογία καὶ μὲ βάση αὐτὴ τὴν ἰδεολογία συνεργαζόταν μυστικῶς καὶ μὲ ἄλλους ὁμοϊδεάτες του γιὰ τὴν ἀνατροπὴ καὶ ἐκθρόνηση τοῦ Ὄθωνα.
Μεταμφιεσμένος πάντοτε, μετέβη στὴν Ἀθήνα, ὅπου συναντήθηκε μὲ τὸν φίλο του, ἐπίσης φανατικὸ ἀντικαθεστωτικό, ἀντιβαυαρικὸ καὶ ἀντιοθωνικό, Μακρυγιάννη καὶ συνομίλησαν οἱ δυό τους ἀλλὰ καὶ μὲ ἄλλους ὁμοϊδεάτες τους γιὰ τὰ μελλοντικά τους σχέδια καὶ ἐνέργειες.
Ἐπέστρεψε στὰ γνωστά του μέρη τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ, ὅπου μποροῦσε νὰ κρύβεται ἀλλὰ καὶ νὰ δραστηριοποιεῖται μὲ περισσότερη ἀσφάλεια, καὶ συνέχισε τὶς μυστικὲς ἐπαφές του μὲ τὸν Μακρυγιάννη καὶ ἄλλους ἀντικαθεστωτικούς. Γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του αὐτῶν συνεργάστηκε καὶ μὲ τὸν ἐπίσης φίλο του, Κωλέτη, ἄν καὶ ὁ Κωλέτης ἦταν φιλικῶς προσκείμενος πρὸς τὸ ὀθωνικὸ καθεστώς, ἀποβλέποντας πάντοτε στὸν μόνιμο σκοπό του, τὴν ἀπελευθέρωση τῆς ἰδιαίτερης πατρίδας του ἀπὸ τὸν τουρκικὸ ζυγό.