ΟΙ ΑΠΕΛΕΘΕΡΩΤΟΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 1821
Τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ ἔτους 1808
τοῦ «ΠαπαΘύμιου Βλαχάβα»
Ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ καὶ κυρίως τὰ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς Ὄρθρης, στὰ ὁποῖα μετὰ τὴν τουρκικὴ κατάκτηση, εἶχε ἀποσυρθεῖ καὶ ζοῦσε ἕνα μεγάλο μέρος τῶν κατοίκων τῆς πόλης τοῦ Ἁλμυροῦ καὶ τῶν πεδινῶν χωριῶν τῆς περιοχῆς, ἔπαιρναν πάντοτε μέρος στὰ ἑκάστοτε ἀπελευθερωτικὰ κινήματα. Πολὺ ἐνεργὸς καὶ δυναμικὴ ἦταν ἡ συμμετοχὴ αὐτὴ καὶ στὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ Παπα Θύμιου Βλαχάβα, κατὰ τὸ ἔτος 1808, ὅπως μαρτυρεῖται, ἔστω πολὺ ἀμυδρῶς, μὲ τὸ ἁπλοϊκὸ σχετικὸ λαϊκὸ στιχούργημα:
«Ὁ Παπαθύμιος ἔγραψε καὶ σήκωσε κεφάλι
καὶ σύνορο στὸ Μέτσοβο κοιτάζει νὰ σοῦ βάλει.
Ν’ ἀρματωθ’ ὅλος ὁ ραγιὰς τὸνΤοῦρκο νὰ χτυπήσει
στὴ Λάρισα, στὰ Τρίκκαλα ἀβάνη μὴν ἀφήσει.
Ὁ παπα Θύμιος ἔστειλε χαμπέρι στὸ ασκέρι,
στὴ Λάρισα καὶ στὰ Τρίκκαλα φαρμακερό χαμπέρι.
Πιάνει καὶ γράφει γράμματα σ’ ὅλα τα μεμλεκέτια.
καὶ δίνει σ’ ὅλον τὸν ραγιὰ λογῆς λογῆς λεζέτια.
Ἀκοῦτε σεῖς οἱ χριστιανοὶ ὅλοι μικροὶ μεγάλοι
ὁ παπα Θύμιος γίνεται στὰ Τρίκκαλα κεφάλι.
Ἀκόμη καὶ τ’ Ἀλῆ πασᾶ ταῖς στράταις θὰ τοῦ κλείσω
καὶ Τάταρο στὰ Γιάννενα ποτὲ δὲν θὰ τ’ ἀφήσω.
Τὴν Λάρσα καὶ τὰ Τρίκκαλα ἐγὼ θὰ τὰ ζαπώσω.
Τοὺς Τούρκους τοὺς ἀβάνηδες ἐγὼ θὰ θανατώσω.
Ἐγὼ θὰ κάνω τὴ βουλὴ ν’ ἀξιώσω τ’ ὄνομά μου
Νὰ κάνει χάζι ὁ Μόσκοβος (= νὰ εὐχαριστηθεῖ ἡ Ρωσία) ἀπὸ τὴν ἀφεντιά μου.
Τοῦ κάμπου οἱ κονιάρηδες εὐθὺς μὲ προσκυνᾶνε.
Τὰ Φέρσαλα καὶ τ’ Ἁλμυρό κι αὐτὰ δὲν νταγιαντᾶνε.
Τὰ Φέρσαλα καὶ τ’ Ἁλμυρὸ κι αὐτὸ τὸ Βελεστῖνο
ἄν δὲν μὲ προσκυνήσουνε κανένα δὲν ἀφήνω.
Ἀκόμη καὶ τὸν Τύρναβο καὶ Σέρβια κι Ἀλασσῶνα
τοὺς φέρνω ἐγὼ στὰ Τρίκαλα κι ἐκείνους μὲ τ’ σφεντόνα».
Στὸ ἀπελευθερωτικὸ αὐτὸ κίνημα τοῦ Παπα Θύμιου Βλαχάβα ἦταν μυστικὰ μυημένος, συνεργὸς καὶ ἀποφασισμένος νὰ λάβει ἐνεργὸ καὶ δυναμικὸ μέρος, πρωτοστατῶντας στὴν ὀργάνωση τῆς συμμετοχῆς τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ, ὁ ἐπίσκοπος Ἁλμυροῦ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη Ἱερόθεος .
Ὁ Ἱερόθεος εἶχε ἤδη προκαλέσει σὲ μεγάλο βαθμὸ τὸ μίσος καὶ τὴν ἐχθρότητα τῶν τοπικῶν τουρκικῶν ἀρχῶν καὶ παραγόντων γιατὶ, παρὰ τὴν δική τους δυναμικὴ ἄρνηση, εἶχε κατορθώσει, μόλις ἕξι χρόνια πρίν, κατὰ τὸ ἔτος 1802, νὰ χτιστεῖ χριστιανικὸς ναὸς στὸν Ἁλμυρό, ὁ πρῶτος χριστιανικὸς ναὸς σὲ πεδινὸ μέρος τῆς περιοχῆς, ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Νικολάου.
Γιὰ νὰ προστατεύεται ἀπὸ τυχὸν ἐνδεχόμενες ἐχθρικὲς ἀντιδράσεις τῶν παραγόντων αὐτῶν, ἰδίως μετὰ τὴν ἵδρυση τοπῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, εἶχε μεταφέρει τὴν ἕδρα του καὶ διέμενε στὸν Πλάτανο.
Ἀντίθετοι στὴν πρόθεση καὶ στὶς ἐνέργειες τοῦ Ἱεροθέου νὰ συμμετάσχει στὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ Παπα – Θύμιου Βλαχάβα ἡ περιοχὴ Ἁλμυροῦ ἦταν καὶ μερικοὶ τουρκόφιλοι κοτζαμπάσηδες τοῦ Πλατάνου, φιλικῶς προσκείμενοι καὶ ἔχοντες σχέσεις μὲ τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Ἱεροθέου στὸν Ἁλμυρό. Αὐτὴν τὴν ἀντίθεση καὶ τὴν ἐχθρότητα πρὸς τὸν Ἱερόθεο ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν πρόθεσή του καὶ τὶς προετοιμασίες γιὰ τὴν συμμετοχὴ τῆς περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ στὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τοῦ Βλαχάβα ἐκφράζουν οἱ δύο τελευταῖοι στίχοι τοῦ παραπάνω λαϊκοῦ στιχουργήματος «Τὰ Φέρσαλα καὶ τ’ Ἁρμυρὸ κι αὐτὸ τὸ Βελεστῖνο ἄν δὲ μὲ προσκυνήσουνε κανένα δὲν ἀφήνω» .
Στὸν Πλάτανο σχηματίστηκε ἀντιπολιτευόμενη μερίδα ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς τοπικοὺς κοτζαμπάσηδες οἱ ὁποῖοι δὲν δίστασαν νὰ καταγγείλουν στὸν Τοῦρκο Διοικητὴ τῆς Λάρισας ὅτι ὁ Ἱερόθεος ἑτοίμαζε τὴν συμμετοχὴ τῆς περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ στὸ ἑτοιμαζόμενο ἀπελευθερωτικὸ κίνημα καὶ τὴν συνεργασία του μὲ τὸν Παπα Θύμιο Βλαχάβα.
Ὁ Διοικητὴς τῆς Λάρισας, παίρνοντας τὴν καταγγελία αὐτή, ἔδωσε διαταγὴ στὸν ἔμπιστό του Σελιχτὰρ Ἀγὰ νὰ σπεύσει στὸν Πλάτανο καὶ νὰ συλλάβει τὸν Ἱερόθεο.
Ὁ Σελιχτὰρ Ἀγὰς πηγαίνοντας ἀπὸ τὴν Λάρισα πρὸς τὸν Πλάτανο γιὰ τὴν ἀποστολή του αὐτή νυχτώθηκε στὸ Βελεστῖνο καὶ διανυκτέρευσε ἐκεῖ σ’ ἕνα χάνι. Ἐκεῖ, σὲ συζήτηση με τὸν ἰδιοκτήτη τοῦ χανιοῦ φανέρωσε, ἄθελά του, τὸν σκοπὸ τοῦ ταξιδιοῦ του.
Ὁ ιδιοκτήτης του χανιο[υ , ὁ ὁποῖος ἦταν Ἕλληνας Ἠπειρώτης καὶ κατὰ εὐτυχῆ σύμπτωση, φίλος τοῦ Ἱεροθέου καὶ μυημένος καὶ ὁ ἴδιος στὸ ἑτοιμαζόμενο κίνημα τοῦ παπα Θύμιου Βλαχάβα, ἔστειλε κρυφὰ μέσα στὴ νύχτα, ἕναν δικό του ἔμπιστο ἄνθρωπο καὶ εἰδοποίησε τὸν Ἱερόθεο γιὰ τὸν κίνδυνο ὁ ὁποῖος τὸν περίμενε, πρὶν φτάσει ἐκεῖ ὁ Σελιχτὰρ Ἀγὰς.
Ὁ Ἱερόθεος τὴν ἴδια νύχτα κατέβηκε στὴν παραλία τοῦ Τσιγκελιοῦ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ μὲ ἕνα μικρὸ καΐκι διέφυγε στὴν Εὔβοια καὶ στὴν συνέχεια πῆγε καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ νησιὰ τοῦ Αἰγαίου γιὰ νὰ ἀνακηρυχθεῖ ἔπειτα ἀπὸ λίγο Ἐπίσκοπος Παροναξίας καὶ τελικῶς Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας.
Οἱ Τοῦρκοι, σὲ ἀναπλήρωση τῆς ἀποτυχημένης αὐτῆς προσπάθειάς τους, ἐκδικήθηκαν καταδιώκοντας τὴν οἰκογένεια τοῦ Ἱεροθέου. Οἱ τρεῖς ἀδερφὲς τοῦ Ἱερόθεου, οἱ ὁποῖες ζοῦσαν κοντά του στὸν Πλάτανο, ἁρπάχτηκαν καὶ κλείστηκαν στὸ χαρέμι τὸ ὁποῖο διατηροῦσε ὁ Βελῆ Πασᾶς στὸ παλάτι του στὸ Τσιγκέλι τοῦ Ἁλμυροῦ.
Ἔτσι καὶ αὐτὸ τὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα, μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ πρωτοστάτη του, κατέληξε σὲ ἀποτυχία μὲ τὰ ὀδυνηρὰ γιὰ τὴν περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ αοτελέσματα, ὅπως αὐτὰ ἀναφέρθηκαν.
Μὲ αὐτὸ τὸ παρελθὸν καὶ τὴν πικρία καὶ τὴν ἀπογοήτευση ἐκ τῶν ἀποτυχημένων ἀπελευθερωτικῶν κινημάτων καὶ τὶς σχετικὲς ἀναμνήσεις ζοῦσε καὶ πορευόταν ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ μέχρις ὅτου ἔφτασε τὸ ἔτος 1821 ὁπότε ἄρχισε τὸ μεγάλο ἀπελευθερωτικὸ καὶ ἀποτελεσματικὸ κίνημα τῶν ἐτῶν 1821 – 1830.