Ἁλμυριῶτες ἀγωνιστὲς τῆς περιόδου 1821 – 1830
Ἡ εὔφορη πεδιάδα τοῦ Ἁλμυροῦ κατοικοῦνταν ἀπὸ πολλοὺς Τούρκους. Στὴν τοῦ Ἁλμυροῦ ἕδρευαν πάντοτε ἰσχυρὲς τουρκικὲς στρατιωτικὲς δυνάμεις, τῶν ὁποίων ἡ παρουσία ἦταν μεγάλο ἐμπόδιο γιὰ τὴν ἐνεργὸ καὶ αὐτόνομη δημιουργία ἀπελευθερωτικῶν καὶ ἐπαναστατικῶν κινημάτων.
Παρ’ ὅλα αὐτὰ οἱ Ἁλμυριῶτες ὄχι μόνο δὲν στάθηκαν ἀμέτοχοι στὰ ἑκάστοτε γενικὰ καὶ τοπικὰ ἐπαναστατικὰ καὶ ἀπελευθερωτικὰ κινήματα τῶν Ἑλλήνων, ἀλλὰ πολλοὶ πρωτοστατοῦσαν σ’ αὐτά. Πολλοὶ κάτοικοι τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ ἦταν ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐγκατέλειψαν τὴν ἀπρόσφορη γιὰ ἀπελευθερωτικὲς ἐνέργειες καὶ ἐπαναστατικὰ κινήματα περιοχὴ τους προκειμένου νὰ μεταβοῦν σὲ ἄλλα μέρη καὶ νὰ λάβουν μέρος ἐκεῖ μαζὶ μὲ ἄλλους Ἕλληνες στοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς πολυπόθητης ἐλευθερίας τους.
Κάτοικοι τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ ἀγωνιστὲς οἱ ὁποῖοι ἔλαβαν μέρος σὲ ἀπελευθερωτικὲς ὁμάδες καὶ ἐπαναστατικὰ κινήματα ἄλλων μερῶν καὶ οἱ ὁποῖοι εἶναι γνωστοὶ καὶ ἀναφέρονται ἐπωνύμως, εἶναι σχετικῶς λίγοι. Αὐτὸ συμβαίνει γιατὶ ὅλοι τους δὲν γύρισαν μετὰ τὸ τέλος τοῦ ἀγῶνα τῶν ἐτῶν 1821 -1830 στὴν πατρίδα τους ἐπειδὴ ἡ περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ, ἡ ἰδιαίτερη πατρίδα τους, δὲν ἐλευθερώθηκε καὶ παρέμεινε ὑπὸ τουρκικὸ ζυγό. Ἔτσι ἡ διαμονὴ τους ἐκεῖ θὰ προκαλοῦσε ἀντίποινα τῶν Τούρκων κατακτητῶν. Πολλοὶ ἔγιναν δημότες ἄλλων δήμων, στὴν ἐλεύθερη ἐλλάδα, καὶ πολιτογραφήθηκαν ἐκεῖ.
Θα καταθέσουμε τὰ ὀνόματα μερικῶν ἀπὸ τὴν περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ οἱ ὁποῖοι ἔλαβαν μέρος στὰ ἀπελευθερωτικὰ κινήματα τῆς περιόδου τῶν ἐτῶν 1821 -1878, χωρὶς ἰδιαίτερες λεπρομερεῖς ἀναφορὲς γιὰ τὶς συγκεκριμένες συμμετοχὲς τοῦ καθένα. Αὐτὸ θὰ ἀπαιτοῦσε πολλὲς σελίδες καὶ ἰδιαίτερη μελέτη ἡ ὁποία, ἐξ ἄλλου εἶναι τοπικὴ ἱστορία ἄλλων μερῶν καῖ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποτελέσει μέρος τῆς ἐργασίας αὐτῆς, ἡ ὁποία εἶναι τοπικὴ ἱστορία τῆς «Περιοχῆς Ἁλμυροῦ».
Ἀσφαλῶς, ἐκτὸς αὐτῶν ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἀκόμα ἀγωνιστές, τὰ ὀνόματα τῶν ὁποίων παραλείφθηκαν ἤ ἀγνοοῦνται. Ἡ παράθεση παρακάτω μόνο τῶν γνωστῶν ὀνομάτων, παραλειπομένων ἐξ ἀνάγκης τῶν πολὺ περισσοτέρων ἀγνώστων, γίνεται, χωρίς καμία ἀξιολόγηση τῆς προσφορᾶς τους, κατὰ ἀλφαβητικὴ μόνο σειρά:
Ἀγγελακόπουλος Ἀναγνώστης, Ἀθανασίου Δημήτριος, Ἀθανασίου Ἰωάννης, Ἀθανασίου Παναγιώτης, Ἀθανασίου Τριαντάφυλλος, Ἀλεξοχρήστου ἤ Πλατανιώτης Γεώργιος, Ἀποστόλου Κρουστάλης, Ἀποστόλου Κωνσταντῖνος, Ἀργυρίου Στέργιος, Ἁρμυριώτης Κωνσταντῖνος, Ἁρμυριώτης Παναγιώτης, Βασιλείου Γεώργιος, Βελέντζας Ἀχιλλέας, Βελέντζας Γεώργιος, Βελέντζας Θρασύβουλος, Βελέντζας Ἰωάννης, Βέρνης Κ., Γαλανὸς Παναγιώτης, Γεωργατζόπουλος Εὐστάθιος, Γεωργιάδης Κωνσταντῖνος, Γεωργίου Ἀργύριος, Γεωργίου Κώστας, Γρηγορίου Γεώργιος, Γριζάνος Γεώργιος, Δημητρίου Γεώργιος, Δημητρίου Μανόλης, Δημητρίου Νικόλαος, Δημουλᾶς Δημήτριος, Εὐαγγέλης Γεώργιος, Εὐαγγελίου Ἀναγνώστης, Εὐσταθίου Δημήτριος, Εὐστρατίου Ἐμμανουὴλ, Ἰωάννου Κωνσταντῖνος, Ἰωάννου Κώνστας, Ἰωάννου Πούλιος, Ἰωάννου Χρήστος, Καλαμίδας Ἀλέξανδρος, Καλαμίδας Ἀπόστολος, Καλαμίδας Γῶγος, Καλαμίδας Δημήτριος, Καλαμίδας Στέφανος, Καπόπουλος Χρῆστος, Καραβέλας Νικόλαος, Καραδῆμος Φράγκος, Καρκαβέλας Νικόλαος, Καρπέτης Γ., Κατζάνος Ἀθανάσιος, Κατσικονούρης Ἀπόστολος, Κόντου Κώστας, Κοπανᾶς Σαραφιανός, Κροστάλης Ἀπόστολος, Κυριαζῆς Εὐστάθιος, Κυριαζόπουλος ἤ Ἁλμυριώτης Γεώργιος, Κυρίτζης Νικόλαος, Λιλῆς Μαργαρίτης, Λύτρας Γεώργιος, Μακρυγιαννόπουλος ἤ Μακρυγιάννης Νικόλαος, Νικολάου ἤ Χατζηνικολάου Ἰωάννης, Ντούρας Κώστας, Ξύδης Γεώργιος. Οἰκονόμου Παναγιώτης, Παλληκαρᾶς Κωνσταντῖνος, Παπάζογλου Δημήτριος, Παπακόμνος Ἀθανάσιος, Παναγῆς Κυριαζῆς, Σακελλίωνος Ἀναγνώστης, Σακελλίωνος Κωνσταντῖνος, Σκαμάγκος Ἰωάννης, Σκληθριώτης Γεώργιος, Στάμου Δῆμος, Σωτηρίου Φίλιππος, Τασούλας Πάνος, Τόλιας Ἀγγελῆς, Τριανταφύλλου ἤ Καλογερογιάννης Ἰωάννης, Τσιλιμίγκας Γεώργιος, Τσιλιμίγγας Εὐστάθιος, Φαρμάκης Ἀργύριος, Φιλίππου Σωτήριος, Φούντας Γεώργιος, Φραγκάκης Δημήτριος, Χάιτας Κώστας, Χατζηνικολάου Ἰωάννης.
Η ἱστορία καὶ οἱ ἀγῶνες τοῦ καθένα ἀπὸ τοὺς παραπάνω μπορεῖ καὶ πρέπει ν’ ἀποτελέσει ιδιαιτερο κεφάλαιο τῆς τοπικῆς ἱστορίας.
Ο Στέφανος Κομμητᾶς ἀπὸ τὶς Κωφοὺς τοῦ Ἁλμυροῦ ἦταν μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πέντε ἐφόρους της. Μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας ἦταν καὶ ὁ μεγαλοβιοτέχνης τῆς Πορταριᾶς Γιαννάκης Πλατυγένης, τὸν ὁποῖο οἱ Πορταρίτες τὸν ὀνόμαζαν Γουριώτη γιατὶ εἶχε μεταβεῖ καὶ κατοικοῦσε στὴν Πορταριὰ ἀπὸ τὴν Γοῦρα τοῦ Ἁλμυροῦ. Καταγόταν ἀπὸ τὴν μεγάλη ἀρχοντικὴ οἰκογένεια τῶν Πλατυγιαννάδων τῆς Γούρας, μέλη τῆς ὁποίας ἔλαβαν μέρος σὲ πολλὰ μέρη κατὰ τὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους τῶν ἐτῶν 1821 – 1830.
Ἡ συμμετοχὴ τῆς περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ σ’ ὅλα τὰ προεπαναστατικὰ ἀπελευθερωτικὰ κινήματα εἶναι βεβαιωμένη μὲ γραπτὲς ἱστορικὲς πληροφορίες. Σύμφωνα μὲ ὑπάρχουσες πληροφορίες πολεμιστὲς ἀπὸ τὴν περιοχὴ Ἁλμυροῦ ἦταν μέσα στὸ Μεσολόγγι κατὰ τὴν τελευταία πολιορκία καὶ τὴν ἔξοδο τῶν Μεσολογγιτῶν. Στὸ πολιορκημένο Μεσσολόγγι ὑπῆρχαν καὶ ἀρκετοὶ Πλατανιῶτες. Ἀπὸ τοὺς Πλατανιῶτες γνωστοὶ εἶναι ὁ Μαργαρίτης Λιλῆς, ὁ Γεώργιος Ξύδης καὶ ὁ Φράγγος Καραδῆμος. Ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς τρεῖς, κατὰ τὴν ἔξοδο, σώθηκε μόνο ὁ Καραδῆμος Φράγγος ὁ ὁποῖος καὶ πολέμησε ως σημαιοφόρος ὑπὸ τὴν ἀρχηγία τοῦ Γεωργίου Καραϊσκάκη στὴν μάχη τοῦ Κερατσινίου.
Κάνοντας ἰδιαίτερη μνεία γιὰ ὅσους ἔλαβαν ἀποδειγμένα μέρος στὸν τοπικὸ ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τῆς Μαγνησίας, τῆς «Θετταλομαγνησίας», ὅπως ἀναγράφεται στὰ σχετικὰ ἀποδεικτικὰ ἔγγραφα, κατὰ τὸν ἀγῶνα τῶν ἐτῶν 1821-1830 καὶ εἰδικότερα στὴν περιοχὴ τῶν Τρικέρων, ὅπου περιορίστηκε ὁ ἀγῶνας αὐτὸς, ἀναφέρουμε ὅτι ἔλαβαν μέρος οἱ Βασιλείου Γεώργιος, Δημητρίου Νικόλαος, Εὐστρατίου Ἐμμανουήλ, Καρκαβέλας Νικόλαος, Σκαμάγκας Ἰωάννης καὶ Τσιλιμίγκας Ευστάθιος.
Ἀσφαλῶς ὁ κατάλογος τῶν Ἁλμυριωτῶν ἀγωνιστῶν τὸν ὁποῖο παραθέσαμε παραπάνω οὔτε πλήρης εἶναι, οὔτε τοὺς σημαντικότερους ἀγωνιστὲς περιλαμβάνει. Ἡ φράση «εἶχες ἀστέρια ὁλόλαμπρα στὸν οὐρανό σου κι ἄλλα, μὰ ἐκεῖνα ποὺ δὲν ἔλαμψαν ἤτανε πιὸ μεγάλα» τοῦ ποιητοῦ Γεωργίου Στρατήγη στὸν «Ματρόζο» του, ἔχει πλήρη ἀνταπόκριση καὶ στὴν περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ συμπληρωματικὴ καὶ καταληκτικὴ φράση στὸν πίνακα αὐτόν.
Θὰ καταθέσουμε μερικὰ στοιχεῖα τῆς προσφορᾶς ἀγωνιστῶν τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τῆς περιόδου 1821 – 1830 τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ τὰ ὁποῖα ἐντοπίσαμε καὶ γιὰ τὰ ὁποῖα ὑπάρχουν ἐπίσημες ἀποδεικτικὲς ἔγγραφες μαρτυρίες. Τὰ λίγα αὐτά, ὡστόσο, ἀποδεικτικὰ στοιχεῖα εἶναι καὶ μποροῦν νὰ χαρακτηρισθοῦν ἀρκούντως ἐνδεικτικὰ τῆς συνολικῆς συνεισφορᾶς τῆς περιοχῆς αὐτῆς, ἡ ὁποία δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ καταγραφεῖ σὲ συνεχῆ ἀναλυτικὴ μορφή.
Σακκελίωνος Κωνσταντῖνος
Ἕνας σημαντικὸς παράγοντας τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ στὸ γενικότερο ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τῶν Ἑλλήνων τῶν ἐτῶν 1821 -1830, γιὰ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ γίνει ἰδιαίτερος λόγος στὴν ἐργασία αὐτή, ἀφοῦ αὐτὴ ἀναφέρεται στὴν συμμετοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ, εἶναι ὁ Ἁλμυριώτης Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος, μὲ είδικότερη καταγωγὴ ἀπὸ τοὺς Κοκκωτοὺς καὶ τὴν Πελασγία.
Ὁ Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος ἦταν ἕνας ἀπὸ ἐκείνους τοὺς ἀγωνιστὲς οἱ ὁποῖοι μετεῖχαν ἐνεργῶς καὶ στὸ ἀπελευθερωτικὸ κίνημα τῆς Μαγνησίας καὶ βρισκόταν στὸ στρατόπεδο τῶν ἀγωνιστῶν τῶν Τρικέρων, στὸ ὁποῖο ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς κυρίους καὶ κατευθύνοντες παράγοντες.
Τὸν Κωνσταντῖνο Σακκελίωνος ἐπέλεξαν οἱ καπεταναῖοι ἀλλὰ καὶ οἱ πολιτικοὶ ἀρχηγοὶ τῆς Μαγνησίας καὶ ὅλοι οἱ ἐπαναστάτες τῶν Τρικέρων νὰ στείλουν ἀντιπρόσωπό τους στὴν Πελοπόννησο, προκειμένου, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους Θεσσαλοὺς καὶ Στερεοελλαδίτες ἀντιπροσώπους, νὰ συντάξουν κοινὴ προκήρυξη γιὰ τὴν σύγκληση Γενικῆς Συνέλευσης. Ἐξ ἄλλου ὁ Κωνσταντῖνος Σακελλίωνος εἶχε καὶ σχετικὴ ἐξουσιοδότηση καὶ διορισμὸ ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη,
Θὰ παραθέσουμε στὴν θέση αὐτή μερικὰ ἀπὸ τὰ ἐπίσημα ἔγγραφα τὰ ὁποῖα ἀποδεικνύουν τὸν σημαντικὸ ρόλο τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος στὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τῶν ἐτῶν 1821 – 1830, ἀποφεύγοντας νὰ περιγράψουμε τὶς ἰδιαίτερες προσωπικές του ἐπὶ μέρους δραστηριότητες καὶ τὶς σημαντικές του πολεμικὲς ἐνέργειες καὶ ἀποστολές.
Οἱ δραστηριότητες καὶ ἡ ἐνεργὸς συμμετοχὴ τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος στὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τοῦ 1821 ἀρχίζουν πολὺ πρὶν τὴν ἐπίσημη ἔναρξή του, ἡ ὁποία τοποθετεῖται στὶς 25 Μαρτίου 1821. Ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικά, βασικά, ἐνεργὰ καὶ κεντρικὰ μέλη τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας.
Ἀπὸ τὸ 1820 ἀκόμη ὁ Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος μετεῖχε μὲ πρωταγωνιστικὸ ἀλλὰ καὶ μυστικὸ καὶ ἐμπιστευτικὸ ρόλο στὴν προετοιμασία τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τοῦ ἔτους 1821, ὠς μέλος τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας εὑρισκόμενος στὰ μέρη τῆς Μολδοβλαχίας.
Στὶς 8 Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 1820 βρισκόταν στὸ Ἰσμαήλιον τῆς Βεσσαραβίας, μιᾶς περιοχῆς στὴν ἀνατολικὴ ὄχθη τοῦ Δοὐναβη, συμμετέχοντας στὶς δραστηριότητες καὶ στὶς συσκέψεις τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας γιὰ τὴν προετοιμασία τοῦ ἀποφασισμένου γενικοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος. Στὸ Ἰσμαήλιον βρισκόταν καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης, ὅπου εἶχε μεταβεῖ, ἔπειτα ἀπὸ ἀνιχνευτικὴ περιόδευση σὲ πολλὲς ἄλλες περιοχές, στὸ ὁποῖο ὑπῆρχε μὲ δυναμικὴ παρουσία Ἑλλήνων, γιὰ τὴν πρώτη ἐπίσημη σύνοδο τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας καὶ τὴν λήψη καθοριστικῶν καὶ ὁριστικῶν ἀποφάσεων.
Μετὰ τὴν σύσκεψη αὐτὴ ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης, σύμφωνα μὲ τὶς ἀποφάσεις οἱ ὁποῖες πάρθηκαν, συνέταξε τὸ παρακάτω ἔγγραφο τὸ ὁποῖο ἀπευθυνόταν πρὸς τοὺς ἄρχοντες γενικῶς τοῦ ἑλληνικοῦ γένους. Μὲ τὸ ἔγγραφο αὐτὸ ἐξουσιοδοτοῦσε καὶ σύστεινε τὸν Κωνσταντῖνο Σακκελίωνος ὡς ἐκπρόσωπό του, ὕστερα ἀπὸ ἐξουσιοδότηση «τῆς Σεβαστῆς Ἀρχῆς τῆς Ἑταιρείας τῶν Φιλικῶν».
Παραθέτουμε τὸ κείμενο τοῦ σημαντικοῦ αὐτοῦ ἐγγράφου, χωρὶς ἰδιαίτερους προσωπικοὺς σχολιασμοὺς διότι, ἐκτὸς τοῦ ὅτι εἶναι ἀρκετὸ δηλωτικὸ τῆς σημαντικότητας τῆς προσωπικότητας τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος, φανερώνει καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ὁποῖο ἐνέπνεε τοὺς πρωταγωνιστὲς τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἀσφαλῶς περιλαμβανόταν καὶ ὁ Ἁλμυριώτης Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος, ὁ ὁποῖος κρίθηκε ἄξιος νὰ μεταφέρει καὶ νὰ ἐμπνεύσει τὸ πνεῦμα αὐτὸ στοὺς Ἕλληνες τῆς χώρας μας.
«Σεβασμιώτατοι Ἀρχιερεῖς, Εὐγενέστατοι Ἄρχοντες καὶ Προεστῶτες, γενναῖοι στρατηγοὶ καὶ στρατιῶτες τοῦ Ἑλληνικοῦ Γένους καὶ πάντες οἱ ἀδελφοὶ συμπατριῶται, οἱ διὰ τοῦ ἱεροῦ δεσμοῦ συνδεδεμένοι, χαίρετε.
Δυνάμει τῆς πληρεξουσιότητος τὴν ὁποία ἔλαβα ἀπὸ τὴν Σεβαστὴν ἀρχὴν τῆς Ἑταιρίας τῶν Φιλικῶν συστείνω εἰς ὑμᾶς τὸν παρρησιαζόμενον κύριον Καπετάνον Κωνσταντῖνον Σακκελίου ὡς ἄνδρα τίμιον ἐνάρετον καὶ γνωστὸν διὰ τὴν μεγάλην φιλογένειάν του, καὶ τὸν ἔνθερμον ζῆλον, τὸν ὁποῖον ἔδειξεν εἰς διάφορα ὑπουργήματα τῆς πατρίδος, καὶ ἑπομένως ἄξιον τῆς πίστεως καὶ ἐμπιστοσύνης σας.
Δι’ αὐτοῦ ἔκρινα εὔλογον νὰ σᾶς φανερώσω ὅσα αἱ παροῦσαι περιστάσεις ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ τὴν προθυμίαν σας καὶ ἀπὸ τὸν διακαῆ πρὸς τὴν πατρίδα ἔρωτά σας.
Ὅθεν δώσατε πίστιν εἰς ὅσα μέλλει νὰ σᾶς ὁμιλήσῃ, θεωρήσατε τοὺς λόγους του αὐτοῦ ὡς ἐξερχομένους ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἰδικόν μου στόμα, ἀκούσατε τὰς συμβουλάς του μὲ εὐπείθειαν, καὶ βάλετε εἰς πρᾶξιν ὅσα θέλει σᾶς ὁδηγήσει.
Ὁ καιρὸς τῶν μεγάλων ἐλπίδων μας ἔφθασεν, ἡ ὥρα ἐγγίζει, καθ’ ἥν ἕκαστος ἐνθυμούμενος τὰς ἐνόρκους του ὑποσχέσεις πρέπει μὲ εὐπείθειαν νὰ τρέξῃ εἰς ἐκτέλεσιν τῶν ἱερῶν του χρεῶν.
Μακάριοι ὅσοι εὑρεθῶσιν ἕτοιμοι, ὅταν ἡ προσκλητικὴ σάλπιγξ τῆς πατρίδος ἠχήσῃ! Στέφανοι ἀμάραντοι τοὺς προσμένουσι, τὰ ὀνόματα αὐτῶν θέλουσι τοὺς ἀναφέρῃ ὡς Σωτὴρας τοῦ Ἑλληνικοῦ Γένους!
Ἄς μιμηθῶμεν λοιπὸν τοὺς ἐνδόξους ἡμῶν προπάτορας, ἄς ἀπορρίψωμεν πᾶσαν ἐχθροπάθειαν καὶ μνησικακίαν καὶ ἄς ἀγκαλιασθῶμεν μὲ ἀγάπην ἀδελφικὴν τὴν ὁμόνοιαν.
Ναί, ἀδελφοὶ ἀγαπητοί, τὴν ὁμὀνοιαν ἄς ἀγκαλιασθῶμεν, αὐτὴ εἶναι ἡ ψυχὴ τῆς εὐδαιμονίας πάσης κοινωνίας. Αὐτὴ μόνη δύναται νὰ σώσῃ καὶ ἡμᾶς, χωρὶς αὐτὴν ὅλοι οἱ ἄλλοι οἱ ἀγῶνες μας θέλουσιν εἶσθαι μάταιοι καὶ περιττοί.
Κοιτάξετε τοὺς λαμπροὺς προπάτορές σας Ἀριστείδην καὶ Θεμιστοκλῆ. Κοιτάξατε τοὺς ἐλευθερωτὰς τούτους τῆς Ἑλλάδος, οἱ ὁποῖοι ἐκ νεαρᾶς των ἡλικίας ἀντεφέροντο, τὶ ἔκαμαν, ὅταν ἡ πατρίς των ἐπαπειλεῖτο ἀπὸ τελείαν φθοράν.
Ναί, ἀδελφοὶ συμπολῖται! ὁ αὐτὸς καὶ μεγαλύτερος κίνδυνος ἐπαπειλεῖ καὶ σήμερον τὴν φίλην πατρίδα μας! Ὁ ἐπικείμενος ἀγὼν θέλει ἀποφασίσει ὑπὲρ τῆς σωτηρίας ἤ τοῦ ὀλέθρου τῆς Ἑλλάδος.
Ἐὰν λοιπὸν θέλωμεν νὰ σωθῶμεν καὶ νὰ ἰδῶμεν τὴν τυραννουμένην πατρίδα μας ἐλευθέραν ἀπὸ τὰς ἀτίμους ἀλύσεις τῆς δουλείας, ἄς ἐνισχύσωμεν ἀλλήλους μὲ ἀδελφικὴν ἀγάπην καὶ εἰλικρίνειαν, λέγοντες τοὺς σωτηριώδεις ἐκείνους λόγους τοῦ Ἀριστείδου, «Θεμιστόκλεις, ἄς ἀφήσωμεν κατὰ μέρος τὴν ματαίαν καὶ παιδαριώδη ἡμῶν ἔχθραν, καὶ ἄς ἀρχίσωμεν ἄλλην καλὴν καὶ σωτήριον φιλονεικίαν, ἁμιλλόμενοι πρὸς ἀλλήλους ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς Ἑλλάδος, σὺ μὲν ἐξουσιάζων καὶ στρατηγῶν, ἐγὼ δὲ ὑπακούων καὶ συμβουλεύων».
Τὸ παρόν μου ἐσφραγίσθη καὶ ἐδόθη ἐν Ἰσμαηλίῳ τῇ 8ῃ Σεπτεμβρίου 1820.
(τύπος κόκκινης σφραγίδας)
Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης».
Ὁ Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος, ἐφοδιασμένος μὲ τὴν ἐξουσιοδότηση αὐτὴ τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντου, ἐργάστηκε ὅπως ἐργάστηκε καὶ ἔτσι μὲ ὅλη αὐτὴ τὴν προετοιμασία ὁδηγήθηκαν οἱ ὑπεύθυνοι παράγοντες στὴν ἀπόφαση καὶ κηρύχτηκε ἐπισήμως ὁ ἀπελευθερωτικὸς ἀγῶνας τοῦ 1821. Ὁ ρόλος τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος ἦταν σημαντικός, παρασκηνιακὸς καὶ ἀθόρυβος μὲν καὶ «ἀνώνυμος» ἀλλὰ οὐσιαστικός. Οὐσιαστικὸς ἦταν ὁ ρόλος του καὶ σὲ πολλὲς ἄλλες ἀποστολὲς οἱ ὁποῖες τοῦ ἀνατέθηκαν.
Στὸν ἴδιο βαθμὸ ἀξιόλογο καὶ δηλωτικὸ τοῦ οὐσιαστικοῦ ρόλου τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος εἶναι καὶ τὸ παρακάτω ἔγγραφο τοῦ «Μινίστρου τῆς Οἰκονομίας» τῆς «Προσωρινῆς Διοικήσεως τῆς Ἑλλάδος», ἡ ὁποία εἶχε συγκροτηθεῖ κατὰ τὸ ἔτος 1822.
Τὸ ἔγγραφο ἀπευθύνθηκε, στὶς 17 Φεβρουαρίου 1822, προσωπικῶς πρὸς τὸν Κωνσταντῖνο Σακκελίωνος ἀπὸ τὸν «Μινίστρο τῆς Οἰκονομίας» τῆς «ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» καὶ τοῦ ἀνακοινώθηκε ὁ λίαν τιμητικὸς διορισμός του ὡς μέλους τῆς «Γερουσίας τῆς Δυτικῆς Ἐλλάδος»:
«ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ὁ Μινίστρος τῆς Οἰκονομίας
Πρὸς τὸν κύριον Σακκελίων!
Ἐπιταχθεὶς παρὰ τῆς Ὑπερτάτης Διοικήσεως διὰ νὰ ἐξαποστείλῃ εἰς τὰς Κεντρικὰς Διοικήσεις, ἀνὰ ἕνα τῶν εὐϋπολήπτων ἵνα ἐνεργήσῃ, δι’ αὐτῶν τὰς ὁμολογίας τῶν Δανείων κατὰ τὸν προεκδοθέντα Νόμον ὑπὸ Ν. Ι.,
Ἰδοὺ διορίζω τὴν φιλογένειάν σου ἐκλεχθεῖσαν διὰ τὴν Γερουσίαν τῆς Δυτικῆς Ἑλλάδος νὰ ὑπάγῃς ἄνευ ἀναβολῆς. Ἀπελθὼν δὲ ἐκεῖσε νὰ ἐγχειρίσῃς ἀμέσως τὰ δοθέντα σοι γράμματα, καὶ νὰ παραμείνῃς ἐνεργῶν, καὶ συνεργῶν διὰ τῆς Γερουσίας τὴν ταχίστην ἐκτέλεσιν τῆς ἐπιταγῆς, τὰ δὲ ἐκ διαλειμμάτων συναγόμενα χρήματα, φροντίζων νὰ ἐξαποστέλλωνται πρὸς τὸ Μινιστέριον τῆς Οἰκονομίας ἀσφαλῶς διὰ τῆς Γερουσίας, συνοδευμένα καὶ διὰ γρἀμματός σου, καὶ μὴ ἔχων τὴν ἄδειαν νὰ ἀναχωρήσῃς ἐκεῖθεν ἕως δευτέρας ἡμετέρας διαταγῆς.
Ἔρρωσο.
Ἐν Κορίνθῳ, τῇ 17 Φεβρουαρίου 1822
Ὁ Γενικὸς Γραμματεὺς
Σπυρίδων Π. Ἀλεξόπουλος
Ὁ Μινίστρος τῆςΟἰκονομίας
Νοταρᾶς».
Ἡ σημαντικότητα τῆς προσφορᾶς καὶ τοῦ ἐμπιστευτικοῦ ρόλου καὶ ἀποστολῆς τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος συνεχίστηκε καὶ κατὰ τὰ ἑπόμενα ἔτη τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τῶν ἐτῶν 1821 -1830, ὅπως ἀποδεικνύεται καὶ ἀπὸ τὰ παρακάτω ἔγγραφα.
Στὶς 6 Ἀπριλίου 1825 ὁ Λάζαρος Κουντουριώτης, σημαντικὸς παράγοντας τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ κινήματος τοῦ 1821, ἀπευθύνθηκε, ἀπὸ τὴν Ὕδρα, πρὸς τὸν Κωνσταντῖνο Σακκελίωνος, ὁ ὁποῖος τὴν ἐποχὴ ἐκείνη βρισκόταν στὸ Ναύπλιο, μὲ τὸ παρακάτω ἐμπιστευτικοῦ περιεχομένου ἔγγραφο:
«Κύριον Κωνσταντῖνον Σακκελίωνος
Εἰς Ναύπλιον
Σᾶς ἀσπάζομαι σὺν τῇ σωτηρίῳ προσρήσει.
Μοὶ ἐγχειρίσθησαν διὰ τοῦ ἀνθρώπου σας, τὰ δύο πρὸς ἐμὲ γράμματά σας τῆς 30 τοῦ παρελθόντος καὶ 3 τοῦ παρόντος, καὶ ἐπληροφορήθην περὶ τῶν διατρεχόντων, τὰ ὁποῖα ἄν ὑπάρχουν, εἶναι ἀναμφιβόλως ὀλέθρια, διὰ τὰς παρούσας δεινὰς περιστάσεις, καὶ τὰς φοβητέας τοῦ ἐχθροῦ ἐκστρατείας.
Ἐγὼ φίλε, δὲν θέλω ἐπιχειρισθῇ ποτὲ νὰ ὑπερασπισθῶ τὸ ὑποκείμενον ἐκεῖνο κατὰ τοῦ ὁποίου γίνεται ἡ συνωμοσία (ἐκτὸς ἄν ἀφορᾶ τὴν ζωήν), ἄν τῆς συνωμοσίας ταύτης τέλος εἶνε ἡ ὑφαρπαγὴ τοῦ ἀξιώματος. Θέλω ἐνεργήσει ὅμως παντοιοτρόπως διὰ νὰ ἀποσβησθῇ, ὄχι διὰ νὰ φυλάξω τὸ ἀξίωμα τοῦ ὁποίου λέγετε ὑποκειμένου, ἀλλὰ διὰ νὰ στρέψωμεν ὅλοι τὴν προσοχήν μας εἰς τὰς ἐχθρικὰς ἐπιδρομάς, αἱ ὁποῖαι, ἐὰν δὲν προληφθῶσιν γινόμεθα βέβαιον θῦμα τῆς ὀθωμανικῆς ρομφαίας.
Εἶναι περιττὸν ν’ ἀναφέρω, ὅτι οἱ Ἔλληνες κατήντησαν εἰς τοιαύτην τῆς πολιτείας ἑκάστου πληροφορίαν, ὥστε δὲν τοὺς λανθάνει ἡ πολιτεία κανενός. Δὲν εἶνε ἀμφιβολία λοιπόν ὅτ’ ἔχουν ἀκριβῆ πληροφορίαν καὶ τῆς πολιτείας καὶ τῶν θυσιῶν τοῦ γνωστοῦ ὑποκειμένου, καθὼς εἰς πᾶσαν περίστασιν ἠμπορεῖ ν’ ἀποδειχθῇ.
Ἄν μ’ ὅλον τοῦτο τυφλωθῶσιν ἀπὸ τὴν κακίαν καὶ δὲν ὁμολογἠσουν τὰς κοινωφελεῖς προσπαθείας του, τὸ γνωστὸν ὑποκείμενον μένει εὐχάριστον, διότι δὲν ἠμέλησεν τὸ πρὸς τὴν πατρίδα χρέος του. Ἐν τοσούτῳ εὐγνωμονῶν διὰ τὴν ὁποίαν ἐλάβατε καλωσύνην νὰ μὲ γράψητε καὶ παρακαλῶν σας νὰ εὐχαριστῆτε τὴν περιέργειάν μου μὲ τὴν περιγραφὴν τῶν τρεχόντων, διαμένω
Ἐν Ὕδρᾳ τῇ 6 Ἀπριλίου 1825
Ὁ πατριώτης
Λάζαρος Κουντουριώτης».
Δὲν ἐμπίπτει στοὺς σκοποὺς τῆς παρούσας ἐργασίας ἡ διαλεύκανση καὶ ἡ ἀποσαφήνιση τῶν ὅσων γεγονότων καὶ προσώπων εἶχε ἀναφέρει προηγουμένως πρὸς τὸν Λάζαρο Κουντουριώτη ὁ Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος μὲ τὰ δύο ἐμπιστευτικοῦ ἀσφαλῶς περιεχομένου προηγούμενά του γράμματα, τῆς 30ης Μαρτίου καὶ τῆς 3ης Ἀπριλίου 1825. Ἀρκεῖ γιὰ τοὺς σκοποὺς τῆς παρούσας ἐργασίας, ἡ σαφῶς διαφαινόμενη προσπάθεια τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος νὰ ἀποκατασταθοῦν οἱ διαταραγμένες σχέσεις φιλίας καὶ συνεργασίας μεταξὺ Ἑλλήνων ὑπευθύνων παραγόντων προκειμένου νὰ ἀντιμετωπίσουν ἀποτελεσματικῶς τὴν τουρκικὴ ἐχθρικὴ ἐπιδρομὴ τῆς «ὀθωμανικῆς ρομφαίας». Εἶναι καὶ τὸ ἔγγραφο αὐτὸ μία ἐπὶ πλέον σαφὴς ἀπόδειξη τοῦ σημαντικοῦ ρόλου καὶ τῆς συνολικῆς πολυτίμου προσφορᾶς τοῦ Κωνσταντίνου Σακκελίωνος.
Ἡ σημαντικότητα τῆς προσφορᾶς τοῦ Ἁλμυριώτη Κωνσταντίνου Σακκελίωνος στὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τοῦ 1821 ἀλλὰ καὶ ἡ ἀγωνία κ καὶ ἡ σωφροσύνη του γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότερη ἀντιμετώπιση τῶν ὀργανωμένων καὶ τακτικῶν τουρκικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων, ἰδίως μετὰ τὴν ἐπέμβαση καὶ τὴν συνεργασία καὶ τῶν ἰσχυρῶν καὶ ἄριστα ὀργανωμένων τουρκικῶν στρατιωτικῶν δυνάμεων τῆς Αἰγύπτου, διαφαίνεται ἀπὸ τὸ περιεχόμενο μιᾶς ἀναφορᾶς του τὴν ὁποία ὑπέβαλε, στὶς 26 Ἰουνίου 1825, ὑπογράφοντας ὡς απλός «πατριώτης», πρὸς τὴν «Προσωρινὴν Διοίκησιν τῆς Ἑλλάδος», τὴν «Σεβαστὴν Διοίκησιν», μὲ τὴν ὁποία ἀναφέρει τὴν γνώμη του «ἐπειδὴ κάθε πατριώτης ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ κοινοποιῇ τοὺς σκοπούς του ἤ πᾶν ὅ,τι στοχασθῇ ὠφέλιμον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆςπατρἰδος του»:
«Σεβαστὴ Διοίκησις,
Ἐπειδὴ κάθε πατριώτης ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ κοινοποιῇ τοὺς σκοπούς του ἤ πᾶν ὅ,τι στοχασθῇ ὠφέλιμον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς πατρἰδος του καὶ ἐπειδὴ τὰ πράγματα, ἤ ὑποθέσεις τῆς Ἑλλάδος προβαίνουν ὁσημέραι εἰς τὰ χείρω ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον, τούτου ἕνεκα ἀναγκάζομαι κ’ ἐγὼ νὰ ἐκδόσω τὴν ἑξῆς γνώμην μου, καὶ παρακαλῶ νὰ σταθμισθῇ καὶ ἐξετασθῇ τετραγωνικῶς καθ’ ὅλην τὴν ἔκτασιν μὲ τὰ ὅπλα τοῦ λογικοῦ· καὶ εἰ μὲν φανῇ σύμφωνος καὶ σύμμαχος μὲ τὰς Ἑλληνικὰς περιστάσεις εἰς τὴν παροῦσαν ἐποχὴν ἄς βαλθῇ εἰς πρᾶξιν καὶ ἐνέργειαν· εἰ δὲ ἐναντία κ’ ἀσύμφορος ἄς μείνῃ ἄπρακτος.
α) Βλέπομεν ὅτι μολονότι ἡ στρατιωτική του ποσότης εἶναι ὀλιγάριθμος, ἀλλὰ διότι εἶναι τακτικὴ ὁδεύει ἀκωλύτως· ὥστε ἐντὸς ὀλίγου κατὰ τὴν ὁρμὴν καὶ ἀποφασιστικὴν σταθερότητα ἐκείνου, καὶ κατὰ τὴν ἀπαρομοίωτον δειλίαν τῶν ἡμετέρων, δύναται νὰ ἁλωνίσῃ ὅλον τὸ κέντρον τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας, ὥστε νὰ διασχίσῃ τοὺς λαούς της καὶ καταστήσῃ ἡμᾶς ἀκοινωνήτους εἰς τὰ ὄρη καὶ ἄντρα τὸ ὁποῖον τοῦτο φέρει, ὅ μὴ γένοιτο, τὴν ταχεῖαν διάλυσιν τῆς Ἑλληνικῆς ὑπάρξεως.
Μέσον πρὸς τοῦτο διὰ νὰ ματαιώσωσιν ἐν τάχει τοὺς δολεροὺς σκοποὺς τοῦ Αἰγυπτίου ἀντιπάλου λυσιτελέστερον, παρ’ ἐμοὶ κριτῇ, δὲν εἶναι εἰ μὴ νὰ ἐμβάσῃ ἡ Σ. Διοίκησις τὰ τῶν Σαλόνων ὅπλα εἰς Πελοπόννησον, καθότι ἄν ὁ ἐχθρὸς ἔχει σκοπὸν διὰ τὴν Πελοπόννησον ἡ θάλασσα ἦτο καὶ εἶνε ἰδική του ὁμοίως τὰ τῶν Ἀθηνῶν, καὶ τὰ ἐν Ὕδρᾳ, ὥστε έξ αὐτῶν νὰ διορίσῃ 2 χιλιάδας μίαν φρουρὰν ἔξω εἰς τὰ Δερβένια, τὰ δὲ λοιπὰ νὰ τὰ ἑνώσῃ μὲ τὰ Πελοποννησιακὰ καὶ τότε ἑνούμενα δυνάμεθα νὰ ἔχωμεν μεμιγμένας δύο κολώνας στρατιώτας καὶ ἀνὰ δέκα χιλιάδας αἵτινες δύνανται νὰ ἀνθέξουν καὶ τρομάξουν τὴν ἀχαλίνωτον ὁρμὴν τοῦ Αίγυπτίου Σατράπου, ἐν τούτοις δύναται ἡ Σ. Διοίκησις νὰ παρατάξῃ ἐνταῦθα καὶ ἄλλους διαφόρους ὁπλαρχηγοὺς μὲ τὰ σώματά των, οἵτινες διωρίσθησαν νὰ παρατηροῦν τὰ ὀρεινὰ στενώματα καὶ θέσεις τῆς ἀνατολικῆς καὶ δυτικῆς Ἑλλάδος, καὶ οἱ ὁποῖοι πολλὰ ὀλἰγον ἠ παντάπασιν βοηθοῦν πρὸς τὸ παρὸν ἐκεῖ.
β) Κατὰ τὰς ὁποίας μανθάνομεν εἰδήσεις καὶ γενικῶς καὶ μερικῶς ὁ ἐχθρὸς σκοπεύει νὰ διευθύνῃ τὸν στόλον του ἀπὸ Νεόκαστρον ἐν Ἀλεξανδρείᾳ διὰ νὰ παραλάβῃ ἐκεῖθεν καὶ μεταφέρῃ ἐνταῦθα 12 χιλιάδας τακτικοὺς, τὸ ὁποῖον τοῦτο λανθάνει, νομίζω οὐδόλως τὴν Σ. Διοίκησιν· διὰ νὰ ἀπολεσθῇ λοιπὸν καὶ διαλυθῇ οὗτος ὁ σκοπὸς τοῦ ἐχθροῦ, ἀνάγκη νὰ διωρισθῇ μία ἀνάλογος καὶ ὁπωσοῦν ἰσοδύναμος Ἑλληνικὴ μοῖρα πλοίων μὲ ἱκανὰ πυροβολικὰ ὥστε νὰ τρέξῃ κατόπιν τῶν ἐχθρικῶν, καὶ ἤ καθ’ ὁδὸν ἐν τῷ ὑπάγειν, ἤ ἐν τῷ ἐκεῖ λιμένι ἤ ἐν τῷ ἐπιστρέφειν δύναται νὰ τὸν ἐμποδίσουν, βλάψουν καὶ ἀφανίσουν· τούτου ἕνεκα λοιπὸν ἀτομικῶς ὡς πατριώτης, αὐτὰ τὰ μέσα στοχάζομαι πρὸς τὸ παρὸν διὰ πλέον ταχύτερα καὶ εὐκολώτερα.
Μὲ λανθάνει οὐδόλως ὅτι ἡ Σ. Διοίκησις φροντίζει ἀείποτε διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς Ἑλλάδος καὶ παντοτινὴν εὐτυχίαν τῶν λαῶν της, ἀλλὰ ταῦτα πάντα χρήζουσι καὶ χρόνου πολλοῦ, καὶ δαπάνης οὐ σμικρᾶς, καὶ τύχης δεῖσθαι λαμπρᾶς πλὴν ἡ τύχη τῆς Ἑλλάδος κρέμαται ἀπὸ τὰ ταχύτερα καὶ δραστήρια μέσα.
Ἐν Ναυπλίῳ τὴν 26 Ἰουνίου 1825
Ὁ πατριώτης
Κωνσταντῖνος Σακκελίωνος».
Τὸν Κωνσταντῖνο Σακκελίωνος, μαζὶ μὲ τὸν Βασίλειο Καραβιά, ἔκρινε ὡς κατάλληλους τὸ «Ὑπουργεῖον τοῦ Πολέμου» τῆς «Προσωρινῆς Διοικήσεως τῆς Ἑλλάδος» νὰ μεταβοῦν «εἰς τὰς κατὰ τὴν Ἀσίαν νήσους» καὶ νὰ προσπαθήσουν νὰ στρατολογήσουν στρατιῶτες γιὰ νὰ συγκροτηθεῖ «τακτικὸν πεζικὸν σύνταγμα»:
«Ἀριθ. 12082
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΤὸὙπουργεῖον τοῦ Πολέμου
Πρὸς τοὺς κυρίους
Κωνσταντῖνον Σακκελίωνος καὶ Βασίλειον Καραβιᾶν
Κατ’ ἐπιταγὴν τῆς Σεβαστῆς Διοικήσεως ὑπ’ ἀριθμ. 12.958 διαττάτεσθε ὅπως, ἀπελθόντες εἰς τὰς κατά τὴν Ἀσίαν νήσους στρατολογήσητε διὰ τὸ τακτικὸν πεζικὸν Σύνταγμα στρατιώτας, ἐκ τῶν κατοίκων ἑκάστης νήσου, κάμνοντες ἀρχὴν ἀπὸ τὴν νῆσον Σάμον. Ἡ Στρατολογία δὲ αὔτη θέλει γίνεσθαι κατὰ τὸ πνεῦμα τοῦ προεκδοθέντος ΜΗ Νόμου τοῦ Κώδικος περὶ ἀπογραφικῆς στρατολογίας, ὅστις καὶ σᾶς ἐμπεριῆλθε.
Σπουδάσατε λοιπὸν νὰ ἐκτελέσητε τὴν Στρατολογίαν ταύτην μετ’ ἀκριβείας καὶ τιμιότητος, καὶ τὸ μέγιστον, ὅσον συντομώτερον.
Σᾶς ἐγκλείεται καὶ διαταγὴ πρὸς τοὺς Ἐπάρχους καὶ Ἐπιστατοδημογέροντας τῶν Νήσων, τὴν ὁποίαν παρρησιάζοντες εἰς αὐτούς, θέλετε ἐξακολουθεῖ τὸ ἔργον σας ὡς διατάττεσθε.
Τῇ 30 Σεπτεμβρίου 1825 ἐν Ναυπλίῳ.
Ἡ ἐπιτροπὴ τοῦ πολέμου
Α. Λεκατσᾶς
Ἀδὰμ Δούκας
Ὁ Γεν. Γραμματεὺς
(ὑπογραφή δυσανάγνωστη)».