9. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Καρατζαγλί»

Ἡ νεολιθικὴ θέση «Καρατζαγλὶ» ἦταν ἔνας παρόχθιος τοῦ Χολορέματος νεολιθικὸς οἰκισμὸς, ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι τῆς ἴδιας ὁμάδας. Ἡ   περιοχὴ  τῆς κοιλάδας τοῦ Χολορέματος ἦταν πολὺ κατάλληλη γιὰ κατοίκηση. Αὐτὸ ἐπιτρέπει τὴν ὑποψία ὅτι καὶ ἄλλοι οἰκισμοὶ  πρέπει νὰ εἶχαν δημιουργηθεῖ, τῶν ὁποίων ὅμως ἔχουν χαθεῖ    ἀξιολογήσιμα ἴχνη τους.

Ἀποδεικτικὰ στοιχεῖα τῆς ὕπαρξης τοῦ νεολιθικοῦ οἰκισμοῦ «Καρατζαγλὶ» βρέθηκαν σὲ μία καμπὴ τοῦ Χολορέματος, στὴ δεξιὰ του  ὄχθη. Δὲν εἶναι εὔκολα ὁρατά. Διακρίνονται μόνο  ἀπὸ προσεκτικὸ καὶ ἔμπειρο παρατηρητή.

Ἄν καὶ ἡ   περιοχὴ  γύρω  ἀπὸ τὴ θέση ἐρευνήθηκε σὲ ἔκταση χιλίων περίπου στρεμμάτων συλλέχτηκαν μόνο 159 ὄστρακα,  κεραμικῆς  σὲ μία ἀναλογία 4-5 τεμάχια ἀνὰ τετραγωνικὸ μέτρο. Σὲ ἀπόσταση 300 -400 μέτρα  ἀπὸ τὴ θέση ἐντοπίστηκαν δύο ἄλλες μικρὲς συγκεντρώσεις κεραμικῆς.  Διαβάστε περισσότερα

8. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Βαΐτση Μύλος»

Ἀπὸ τὰ μέχρι σήμερα γνωστά, ὅπως καὶ στὸ βαθμὸ ποὺ  αὐτὰ διαφαίνονται  ἀπὸ τὶς  δημοσιευμένες μέχρι σήμερα μελέτες, παρουσιάζεται ὅτι γιὰ πρώτη φορὰ ἐντοπίστηκε ὁ νεολιθικὸς αὐτὸς οἰκισμὸς τῆς περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, δηλαδὴ ἡ νεολιθικὴ θέση «Βαΐτση μύλος»,  ἀπὸ τοὺς Wace καὶ Thompson, στὰ 1912, οἱ ὁποῖοι σημείωσαν χαρακτηριστικὰ ὅτι ἡ θέση βρισκόταν «στὴν ἀριστερὴ ὄχθη τοῦ Χολορέματος, κάτω στὸ ρέμα, λίγα λεπτὰ ἀπὸ τὸν μύλο ποὺ λέγεται «Μύλος Βαΐτση»».

Τρία χρόνια ἀργότερα, στὰ 1915, ὁ Νικόλαος Γιαννόπουλος, σὲ δημοσίευμὰ του στὴν Ἀρχαιολογικὴ Ἐφημερίδα  μὲ τίτλο «Δεύτεραι ἀνακαλύψεις μνημείων θεσσαλικῆς προελληνικῆς  γραφῆς καὶ ἕτερα ἀντικείμενα», ἔγραψε γιὰ τὴν θέση αὐτή:

«Ἐξετάσαντες δ’ ἐπὶ τόπου τὸ ἔδαφος εἴδομεν ὅτι ἡ ἔκτασις ἡ ἀρχομένη ἀπὸ τοῦ ὑδρομύλου Βαΐτση μέχρι τοῦ ὑδρομύλου τοῦ Μεμὲτ-ἐφέντη, παραλλήλως τῇ ἀριστερᾷ ὄχθῃ τοῦ Χωλορρεύματος, εἶναι κεκαλυμμένη ὑπὸ κεραμίτιδος, ἀναγομένης εἰς τὸν παλαιολιθικὸν καὶ νεολιθικὸν αἰώνα καὶ διηκούσης μέχρι τῶν βυζαντινῶν χρόνων. Ἀντιπροσωπεύονται δ’ ἐν αὐτῇ ἐπαρκῶς πάντες οἱ χρόνοι, οἱ μυκηναϊκοί, οἱ ἱστορικοὶ καὶ οἱ βυζαντιακοί, πλὴν τῶν παλαιολιθικῶν καὶ νεολιθικῶν, οἵτινες ἐπικρατοῦσι σχεδόν. Διαβάστε περισσότερα

Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Μπελίτσι»

Ἡ νεολιθικὴ θέση, γνωστὴ μὲ τὴν ὀνομασία «Μπελίτσι», κηρύχθηκε ἀρχαιολογικὸς χῶρος  μὲ διάταγμα ποὺ  δημοσιεύθηκε στὸ ὑπ’ ἀριθ. 1922Β/ 25-10-1999 ΦΕΚ: «Κηρύσσουμε  ὡς ἀρχαιολογικὸ χῶρο τὴ νεολιθικὴ μαγούλα, ἡ ὁποία ἐκτείνεται στὸ λόφο ποὺ εἶναι γνωστὸς μὲ τὸ ὄνομα «Μπελίτσι ἤ Νταλούκα» στὴ θέση «Καλύμματα», στὴ χ. θ.  0000 – 0,300 τοῦ ἐπαρχιακοῦ δρόμου πρὸς Φάρσαλα, δυτικὰ τῆς ἐθνικῆς ὁδοῦ καὶ ἐντὸς τῶν ὁρίων τοῦ Δήμου Ἀγχιάλου (Δημοτικὸ Διαμέρισμα Μικροθηβῶν), γιὰ τὴν καλύτερη προστασία τοῦ ἐκεῖ ἐντοπισθέντος προϊστορικοῦ οἰκισμοῦ Μέσης Νεολιθικῆς  Περιόδου».

Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς ποὺ  ἀναπτύχθηκε στὴ θέση αὐτή,   καὶ τὸν ὁποῖο ὀνομάζουμε συμβατικὰ «Μπελίτσι», ἐντοπίσθηκε  πάνω στὸ δρόμο Βόλου – Φαρσάλων, διακόσια περίπου μέτρα δυτικὰ  ἀπὸ τὴν Ἐθνικὴ Ὁδὸ Ἀθηνῶν – Θεσσαλονίκης καὶ τὴν πολὺ γνωστὴ στὴν σύγχρονη ἐποχὴ διασταύρωση μὲ τὴν ὀνομασία «Κόμβος τῶν Μικροθηβῶν». Διαβάστε περισσότερα

5. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Πέρδικα 1 – Νταουτζιά»

Στὶς ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες ἡ νεολιθικὴ θέση «Πέρδικα 1 – Νταουτζιά»  ἀναφέρεται καὶ εἶναι γνωστὴ μὲ τέσσερες διαφορετικὲς ὀνομασίες βασισμένες στὴ  σύγχρονη ὀνοματολογία τῆς περιοχῆς:  «Παλαιοχώρι» ἤ «Γιουζλάρ» ἤ «Χατζίδη» ἤ «Νταουτζά».^[1] Τὴν ὀνομασία «Πέρδικα 1 – Νταουτζιά» χρησιμοποιοῦμε, ἐντελῶς συμβατικὰ βεβαίως, ὡς ὀνομασία τοῦ νεολιθικοῦ οἰκισμοῦ ὁ ὁποῖος  ἀναπτύχθηκε στὴ θέση αὐτή, χρησιμοποιῶντας τὴν ὀνομασία  τὴν ὁποία προσέδωσαν στὸν νεολιθικὸ αὐτὸν οἰκισμό οἱ ἐρευνητές ἀρχαιολόγοι.

Ὁ νεολιθικός, λοιπόν, οἰκισμὸς «Πέρδικα 1 – Νταουτζιά» («Παλαιοχώρι» ἤ «Γιουζλὰρ» ἤ «Χατζίδη» ἤ «Νταουτζὰ»)   εἶχε ἐντοπισθεῖ καὶ σημειωθεῖ, γιὰ πρώτη φορά,  ἀπὸ τοὺς Wace καὶ Thompson, ὕστερα  ἀπὸ ὑπόδειξη πρὸς αὐτοὺς τοῦ Νικόλαου Γιαννόπουλου. Σύμφωνα μὲ τοὺς  Wace καὶ Thompson ἡ θέση βρισκόταν σὲ ἀπόσταση, ὅπως οἱ ἴδιοι σημειώνουν, «μισὴ ὥρα δυτικὰ ἀπὸ τὸ χωριὸ Νταουτζιά».^[2]

Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Πέρδικα 1 – Νταουτζιά», στὴν εἰκόνα τοῦ τοπίου ὅπως αὐτὸ διαμορφώθηκε στὴν ἐποχή μας, βρίσκεται σ’ ἕνα μόλις διακρινόμενο ὕψωμα, 1,5 μ. ψηλότερο  ἀπὸ τὴν γύρω ἔκταση. Τὰ ὑπολείμματά του βρέθηκαν  στὴ συμβολὴ δύο μικρῶν ρεμάτων, τὰ ὁποῖα, ὕστερα  ἀπὸ μικρὴ σχετικῶς αὐτόνομη πορεία, καταλήγουν καὶ ἐκβάλλουν στὸ Χολόρεμα,  τὸν Χαλαῖο ποταμὸ τῆς ἀρχαίας ἐποχῆς. Διαβάστε περισσότερα

3. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Κόμβος Μικροθηβῶν»

Ἡ ὀνομασία «Κόμβος Μικροθηβῶν» γιὰ τὸν νεολιθικὸ αὐτὸν οἰκισμὸ δόθηκε ἐπειδὴ ἡ θέση τοῦ ἐντοπίστηκε ἀκριβῶς στὸν «Κόμβο τῶν Μικροθηβῶν», στὴ διασταύρωση τῆς Ἐθνικῆς  Ὁδοῦ Ἀθηνῶν – Θεσσαλονίκης καὶ τῆς ὁδοῦ Βόλου – Φαρσάλων. Ἔτσι χρησιμοποιοῦμε γιὰ τὸν νεολιθικὸ αὐτὸν οἰκισμὸ τὴν ὀνομασία «Κόμβος Μικροθηβῶν», ὀνομασία γνωστὴ καὶ εὔκολα ἐντοπίσιμη ἀφοῦ χρησιμοποιεῖται καὶ σὲ σύγχρονες δημοσιογραφικὲς ἀνταποκρίσεις.

Ἀξιοσημείωτο χαρακτηριστικὸ τῆς νεολιθικῆς οἰκιστικῆς  αὐτῆς  θέσης εἶναι ἡ ἀσυνήθιστα μεγάλη της ἔκταση ἡ ὁποία τὴν καθιστᾶ, ὡς πρὸς αὐτὸ τὸ  χαρακτηριστικό, τὸν μεγαλύτερο ἐκτεταμένο οἰκισμὸ στὴν ἀνατολικὴ παραλιακὴ Θεσσαλία. Ἡ ἔκταση τοῦ νεολιθικοῦ οἰκισμοῦ  «Κόμβος Μικροθηβῶν» ξεπερνᾶ τὰ 300 στρέμματα. Τόση εἶναι, τοὐλάχιστον, ἡ ἔκταση στὴν ὁποία ἐντοπίστηκαν ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα ποὺ φαίνεται νὰ ἀνήκουν σ’ αὐτόν. Πολὺ πιθανὸν θεωροῦμε ἡ τόσο μεγάλη ἔκταση τῆς θέσης νὰ μὴν καθορίζει τὰ ἀρχικὰ ὅρια τοῦ νεολιθικοῦ οἰκισμοῦ ἀλλὰ νὰ ὀφείλεται σὲ διασκορπισμό τῶν ὑπολειμμάτων του σε κατοπινότερες ἐποχές. Διαβάστε περισσότερα

2. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Φθιώτιδες Θῆβες»

Οἱ ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες οἱ ὁποῖες ἔχουν γίνει  στὸν λόφο «Κάστρο» τῶν «θιωτίδων Θηβῶν» ἔδειξαν ὅτι ἡ θέση κατοικήθηκε ἀπὸ τὸ τέλος τῆς Νεότερης Νεολιθικῆς Ἐποχῆς καὶ σὲ ὁλόκληρη  τὴν Τελικὴ  Νεολιθικὴ  Ἐποχή.

Ἡ σαφὴς περιγραφὴ τῆς οἰκιστικῆς ταυτότητας  τοῦ νεολιθικοῦ οἰκισμοῦ «Φθιώτιδες Θῆβες» εἶναι δύσκολο ἐγχείρημα διότι τὸ ὑπολείμματά του δὲν βρίσκονται στὴν ἀρχικὴ τους θέση καὶ ἀρκετά ἔχουν ἐπαναχρησιμοποιήθεῖ καὶ ἀναμιχθεῖ μὲ εὑρήματα ἄλλων ἐποχῶν.

Παραθέτουμε ἀρχικῶς χαρακτηριστικά, λίαν περιληπτικά, ἀποσπάσματα σχετικῶν ἐκθέσεων τῶν μελῶν τῆς Φιλαρχαίου Ἑταιρείας Ἁλμυροῦ, οἱ ὁποῖες συντάχθηκαν ἔπειτα ἀπὸ εἰδικὲς «ἀρχαιολογικὲς ἑκδρομὲς» τὶς ὁποῖες πραγματοποίησαν στὸν χῶρο αὐτόν πολὺ πρὶν ἀρχίσουν οἱ ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες καὶ ἀνασκαφὲς τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων ἀρχαιολόγων. Διαβάστε περισσότερα

1. Ὁ νεολιθικὸς οἰκισμὸς «Πύρασος»

Ἕνας  ἀπὸ τοὺς νεολιθικοὺς οἰκισμοὺς τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, οἱ ὁποῖοι ὑπῆρξαν καὶ ἀναπτύχθηκαν  κατὰ τὴν Ἀρχαιότερη Νεολιθικὴ Ἐποχὴ, ὅπως τὴν καθορίσαμε χρονολογικὰ παραπάνω,  ἤτοι ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν  6.700/6.500 περίπου, χρόνων μέχρι, πάλι περίπου, τὴν ἐποχὴ τῶν   5.800/5.600 π.Χ., χρόνων, βρισκόταν στὴ θέση «Πύρασος»,^[1] στὴν περιοχὴ  τῆς σημερινῆς  Νέας Ἀγχιάλου.

Ἡ «Πύρασος» εἶναι ἕνας  ἀπὸ τοὺς τέσσερες ἀρχαιότερους καὶ μακροβιότερους νεολιθικοὺς οἰκισμοὺς τῆς εὐρύτερης περιοχῆς Ἁλμυροῦ, ἀφοῦ, ὅπως ἔδειξαν οἱ ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες καὶ ἡ μελέτη τῶν σχετικῶν εὑρημάτων, ὁ οἰκισμὸς ὑπῆρξε συνεχῶς ἀπὸ τὴν Ἀρχαιότερη Νεολιθικὴ Ἐποχὴ μέχρι καὶ τὸ  τέλος τῆς Τελικῆς  Νεολιθικῆς  καὶ συνέχισε τὴν ὕπαρξή του καὶ  σὲ κατοπινότερες ἐποχές.

Οἱ ἄλλοι τρεῖς μακροβιότεροι οἰκισμοί, οἱ ὁποῖοι ἐπίσης ὑπῆρχαν καὶ δραστηριοποιοῦνταν σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς Νεολιθικῆς  Ἐποχῆς, ἀπὸ τὴν ἐποχή, περίπου, τῶν    6.700 χρόνων π.Χ. μέχρι καὶ τὴν ἐποχὴ τῶν 3.100 χρόνων π.Χ., ἦταν ἡ «Ἀϊδινιώτικη Μαγοῦλα», ὁ «Μύλος Βαΐτση» καὶ ἡ «Ἁλμυριώτικη Μαγοῦλα». Διαβάστε περισσότερα

Γενικὰ χαρακτηριστικὰ

τῶν νεολιθικῶν οἰκισμῶν τῆς περιοχῆς  Ἁλμυροῦ

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς μέχρι σήμερα γνωστοὺς  καί, μὲ ἀρκετὴ ἀκρίβεια, ἐντοπισμένους παραπάνω νεολιθικοὺς  οἰκισμοὺς  στὴν εὐρύτερη   περιοχὴ  τοῦ Ἁλμυροῦ, συμφώνως μὲ τὰ ἀποτελέσματα καὶ τὰ συμπεράσματα τῶν ἀρχαιολογικῶν ἐρευνῶν οἱ ὁποῖες  πραγματοποιήθηκαν σ’ αὐτούς, εἶναι μικρῆς ἐδαφικῆς ἔκτασης. Διαβάστε περισσότερα

Οἱ νεολιθικοὶ  οἰκισμοὶ  τῆς περιοχῆς Ἁλμυροῦ

Δεκαοκτὼ ἀναγνωρισμένοι καὶ μὲ ἀκρίβεια ἐντοπισμένοι στὴν ἐποχή μας,  ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς ἐρευνητὲς ἀρχαιολόγους, εἶναι οἱ νεολιθικοὶ  οἰκισμοί, οἱ ὁποῖοι ἱδρύθηκαν, ἀναπτύχθηκαν καὶ δραστηριοποιήθηκαν, κατὰ τὶς  διαφόρους περιόδους τῆς Νεολιθικῆς  Ἐποχῆς  στὴν   εὐρύτερη περιοχὴ τοῦ  Ἁλμυροῦ, ἤτοι  ἀπὸ τὴν περιοχὴ τῆς Νέας Ἀγχιάλου καὶ τῶν Μικροθηβῶν στὸ βόρειο μέρος της  μέχρι καὶ τὴν περιοχὴ τοῦ Πτελεοῦ  στὸνότιο μέρος της.

Γιὰ τὸν ἀκριβὴ προσδιορισμὸ τῆς θέσης τοῦ καθενὸς ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς δεκαοκτὼ νεολιθικοὺς οἰκισμοὺς στὴν παροῦσα ἐργασία χρησιμοποιοῦμε   τὶς  ὀνομασίες μὲ τὶς  ὁποῖες ἀναφέρονται  ἀπὸ τοὺς ἐρευνητὲς καὶ τοὺς ἀνασκαφεῖς ἀρχαιολόγους καὶ οἱ ὁποῖες ταυτίζονται  μὲ τὶς  σημερινὲς ὀνομασίες τῶν θέσεων στὶς  ὁποῖες ἐντοπίστηκαν οἱ νεολιθικοὶ αὐτοὶ οἰκισμοί.

Καλύπτοντας μὲ τὸν τρόπο αὐτό, ἀσφαλῶς αὐθαιρέτως, τὸ κενὸ τῆς  ἄγνωστης σὲ μᾶς ὀνομασίας τὴν ὁποία εἶχαν τότε οἱ οἰκισμοὶ αὐτοὶ – ἄν βεβαίως εἶχαν τότε ἰδιαίτερες ὀνομασίες- ἐπιδιώκουμε τὴν χαρτογραφικὴ ἀπεικόνισὴ τους γιὰ τὴν σαφέστερη κατατόπιση τῶν ἀναγνωστῶν καὶ τὴν ἐξοικείωση  μὲ τὴν σημερινὴ πραγματικότητα καὶ τὸν ἐντοπισμό τους  στὸν  γνωστὸ  σημερινὸ χῶρο.

Οἱ δεκαοκτὼ νεολιθικοὶ  οἰκισμοὶ  τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, ὅπως αὐτὴ   περιχαρακώθηκε παραπάνω, καὶ  οἱ ὁποῖοι θὰ περιγραφοῦν, σὲ μικρότερο ἤ μεγαλύτερο βαθμό,   στὴ συνέχεια τούτης τῆς ἐργασίας μας, εἶναι  οἱ παρακάτω: Διαβάστε περισσότερα

Περίοδοι τῆς Νεολιθικῆς Ἐποχῆς

Ἡ Νεολιθικὴ Ἐποχή, σύμφωνα μὲ τὶς  γενικὲς παραδοχὲς τῆς πλειονότητας τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων καὶ τῶν ἀρχαιολόγων, θεωρεῖται ὅτι ἀρχίζει, περίπου,  ἀπὸ τὰ 6.700/6.500 χρόνια π.Χ. καὶ τελειώνει, πάλι περίπου, στὰ 3.300/3.100 χρόνια π.Χ.

Οἱ σχετικὲς διαφορετικὲς τοποθετήσεις καὶ ἐκτιμήσεις, μικρὲς ἤ μεγάλες, οἱ ὁποῖες ὑπάρχουν μεταξὺ τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων, ὅπως καὶ τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τὰ ὁποῖα  παρατηροῦνται και ἐξετάζονται  ἀπὸ τοὺς εἰδικοὺς ἐπιστήμονες προκειμένου νὰ καταταχθεῖ    ἕνα εὕρημα Νεολιθικῆς Ἐποχῆς σ’ αὐτὴν ἤ καὶ σὲ κάποια  ἀπὸ τὶς  ἰδιαίτερες ὑποπεριόδους της στὶς  ὁποῖες χωρίζεται αὐτή, δὲν θὰ ἀναφερθοῦν  στὴν παροῦσα  ἐργασία, ἐπειδὴ θεωροῦμε ὅτι  βρίσκονται ἐκτὸς τῶν κυρίων καὶ βασικῶν ἐπιδιώξεων  καὶ  σκοπῶν της.

Ἐκτὸς αὐτῶντῶν λόγων τὰ δείγματα τῶν εὑρημάτων τὰ ὁποῖα  ἔχουν ἀποδώσει οἱ ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες τῶν δεκαοκτὼ  γνωστῶν καὶ ἐρευνημένων νεολιθικῶν οἰκισμῶν τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁλμυροῦ, μέχρι τώρα τοὐλάχιστον, δὲν εἶναι ἀρκετὰ σὲ ποσότητα ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ εἶναι ἀσφαλὴς καὶ τεκμηριωμένη  ἀντικειμενικῶς ἡ ἀντιπροσωπευτικότητά τους καὶ  ἀπὸ τὴν ἐξέτασὴ τους νὰ μποροῦν νὰ ἐξαχθοῦν τεκμηριωμένα καὶ ἀσφαλῆ συμπεράσματα  γιὰ  μία τέτοια λεπτομερέστερη κατάταξὴ τους.

Ἡ ὑπερτρισχιλιόχρονη αὐτὴ   χρονικὴ περίοδος τῆς Νεολιθικῆς Ἐποχῆς,  ἀνεξαρτήτως τοῦ ἐὰν μπορεῖ νὰ παρατηρηθεῖ μὲ ἀκριβὴ ἀσφάλεια στὴν περιοχὴ τοῦ Ἁλμυροῦ,  χωρίζεται σὲ τέσσερες ὑποπεριόδους: Διαβάστε περισσότερα